اندازه‌گیری فشار خون در منزل برای بیماران با فشار خون بالا

اندازه‌گیری فشارخون، سرنخی از نحوه عملکرد قلب در پمپ خون در شریان‌ها را به دست می‌دهد. فشارخون اندازه‌گیری شده، در تصمیم‌گیری پزشک برای درمان مؤثر است.

میلیون‌ها انسان با فشارخون بالا یا همان پر فشاری خون در دنیا زندگی می‌کنند که تنها اندازه‌گیری فشارخون توسط پزشک برای تنظیم فشارخون آنها کافی نیست و لازم است خودشان بتوانند در منزل فشارشان را اندازه‌گیری کنند.

فشارخون بالا چیست؟

انجمن قلب و انجمن پرفشاری خون در آمریکا توصیه کرده که مبتلایان به فشارخون در فواصل زمانی مشخص فشارشان را اندازه‌گیری و کنترل کنند. فشارخون به‌صورت دو رقم مجزا مشخص می‌شود.

خواندن فشارخون

عدد بزرگ‌تر در واقع نشان‌دهنده فشار سیستولی است و عدد دوم، فشار پایین یا دیاستولی را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال فشارخون به‌صورت 120 روی 70 خوانده می‌شود که 120 فشار سیستول و 70  فشار دیاستول است.

فشار سیستولی در واقع فشار درون سرخرگی (شریانی) در زمان پمپ خون از قلب را نشان می‌دهد. فشار دیاستولی نشان‌دهنده فشار درون سرخرگی در زمان استراحت قلب است.

همه بیماران مبتلا به فشارخون یا یکی از اعضای خانواده آنها، نیاز است یاد بگیرند چگونه فشارخون اندازه‌گیری می‌شود. اگر پزشک به بیمار بگوید فشارش را در خانه بایستی کنترل نماید، انجام این کار ضروری است و غیر قابل اجتناب به نظر می‌رسد.

چه عواملی روی فشارخون تأثیر دارند؟

در ابتدا لازم است بدانیم برخی عوامل و عادات غلط می‌توانند باعث بالارفتن فشار شوند و فشارخون را به‌صورت کاذب بالا نشان دهند. از جمله این عوامل:

• سیگارکشیدن
• استرس داشتن
• سرد شدن هوا
• ورزش‌کردن
• غذا خوردن بیش از اندازه (معده پر و سنگین)
• نگه‌داشتن ادرار (مثانه پر)
• مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل
• برخی اقلام دارویی

بنابراین برای اندازه‌گیری دقیق فشارخون توصیه می‌شود الکل، کافئین و سیگار مصرف نکنید و حتی‌الامکان 30 دقیقه از زمان ورزش و جنب‌وجوش بگذرد و بعد فشارخون اندازه‌گیری شود. بهتر است در زمان مشخصی از روز (همه‌روزه) فشارخون چک شود.

پزشک شما ممکن است از شما بخواهد چندین بار در طول روز فشارخون خود را اندازه‌گیری کنید، تا نوسانات فشار و ضربان قلب شما را با دقت بیشتری بررسی کند و داروی مناسب را تجویز کند.

چگونه با دستگاه فشارخون بگیریم؟

• قبل از اندازه‌گیری فشار به‌صورت آرام و بدون استرس برای چند لحظه بنشینید، برای رفع استرس احتمالی چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید آرام شوید.
• در جای بی سروصدا و با دمای محیطی متعادل برای اندازه‌گیری فشارخون بنشینید.
• بهتر است قبل از اندازه‌گیری به دستشویی بروید.
• لباس گشاد بپوشید و آستین خود را تا جای ممکن بالا بزنید. در غیر این صورت بهتر است لباستان را درآورید.
• روی صندلی نزدیک میز برای 5 تا 10 دقیقه بنشینید و استراحت کنید.
• بازوی شما بایستی در امتداد قلبتان قرار گیرد. اگر این‌طور نیست زیر دستتان بالش یا کوسن بگذارید.
• دستتان را طوری روی میز قرار دهید که کف دستتان به سمت بالا قرار بگیرد.
• صاف بنشینید و به صندلی تکیه دهید.
• پاهایتان روی زمین قرار بگیرند، یعنی به حالت جمع کرده در شکم یا روی هم انداخته نباشند. پا روی پا انداختن می‌تواند فشارخون را بالا ببرد.
• در حین اندازه‌گیری فشار نباید صحبت کنید یا تلویزیون ببینید یا حتی روزنامه بخوانید.

چگونگی اندازه‌گیری فشارخون

در اینجا سعی داریم به شما نشان دهیم چگونه فشارخون خود را با دستگاه فشارسنج دیجیتال یا دستی می‌توانید اندازه‌گیری کنید.

آموزش کار با دستگاه فشارخون عقربه‌ای

• ابتدا نبض خود را با کمک انگشت اشاره و انگشت میانی در قسمت چین آرنج (محل خم کردن آرنج) پیدا کنید.
• اگر نتوانستید نبضتان را پیدا کنید در قسمت داخلی کاف یک علامت است که وقتی کاف را دور بازو ببندید جای قراردادن گوشی پزشکی را برایتان مشخص می‌کند. معمولاً این نقطه با فلش مشخص شده است.
• کاف را دور بازو ببندید به نحوی که کاف از قسمت خم آرنج حدود 2 سانت بالاتر بسته شده باشد.
• گوشی پزشکی را در گوش قرار دهید و کمی جابه‌جا کنید تا بهترین سمع را داشته باشید.
• با فشار پمپ دستی کاف را از هوا پر کنید.
• اگر با دستگاه فشارسنج جیوه‌ای دستی، فشار می‌گیرید بهتر است یک نفر در خانه این کار را برایتان انجام دهد.
• پس از پرشدن کاف به عقربه دستگاه فشارسنج به‌دقت نگاه کنید.
• اگر راست دست هستید بهتر است فشار از دست چپتان گرفته شود و بالعکس. اما درصورتی‌که پزشک برای شما مشخص کرده که از کدام دست فشار بگیرید حتماً به همان صورت مدنظر فشار بگیرید.
• با چرخاندن پیچ پمپ حباب لاستیکی در جهت ساعت‌گرد دریچه خروج جریان هوا را ببندید و بعد با فشرده کردن حباب پلاستیکی کاف را از هوا پر کنید. معمولاً کاف تا 20-30 میلیمتر جیوه بیشتر از فشارخون معمول فرد پر می‌شود.
• سپس شروع به تخلیه آهسته کاف با بازکردن پیچ پمپ پلاستیکی نمایید. جایی که اولین صدا شنیده می‌شود فشار بالا یا سیستولی فرد است. رقم را به‌خاطر بسپارید.
• وقتی صدا نبض در گوشی قطع شد رقم را به‌دقت به‌خاطر بسپارید. این عدد در واقع فشار دیاستولی است.
• اجازه دهید کاف خالی شود و فشارخون خوانده شده را به‌صورت فشار دیاستول / فشار سیستول یادداشت کنید. برای مثال 8/12
• اگر به هر دلیلی متوجه فشار نشدید، مجدد سریع کاف را پر از هوا نکنید. یک دقیقه صبر کنید و سپس اقدام به اندازه‌گیری فشارخون نمایید.

نحوه گرفتن فشارخون با دستگاه فشارسنج دیجیتالی

•  حباب پلاستیکی را در دست راستتان نگه دارید و کاف را دور بازوی چپ ببندید.
•  دکمه روشن دستگاه را فشار دهید تا دستگاه باد کننده فعال شود یا در مدل نیمه‌خودکار، پمپ دستی را فشار دهید تا کاف از هوا پر شود، این کار را تا 30 میلیمتر بالاتر از فشار معمول خود انجام دهید.
•  به صفحه دیجیتال نگاه کنید. هم فشارخون سیستولی و هم فشارخون دیاستولی نشان داده خواهد شد. در بعضی مدل‌ها ضربان قلب نیز نشان داده می‌شود.
•  دکمه تخلیه را فشار دهید تا کاف به طور کامل خالی شود.
• اگر می‌خواهید فشارخون را دوباره اندازه‌گیری کنید، 1 دقیقه صبر کنید.
•  اندازه فشارخون خود را ثبت کنید. تاریخ، ساعت اندازه فشار دیاستول و سیستول، ضربان قلب و بازویی که فشار گرفته‌اید را در دفتر خود یادداشت خود کنید. بهتر است شرایط محیطی مثل ورزش‌کردن، غذا یا حادثه استرس‌آور را هم یادداشت نمایید.

حداقل سالی یک‌بار و به‌خصوص در اول زمان خرید دستگاه برای اطمینان از صحت کار دستگاه، فشارسنج را همراه خود به مطب دکتر معالج ببرید. این کار با مقایسه فشارخون شما و فشارسنج کلینیک برایتان انجام می‌شود.

خرید دستگاه فشارخون

لازم به ذکر است که معمولاً این دستگاه‌ها بین 50 تا 300 هزار تومان قیمت دارند و لزوماً گران بودن دستگاه نشانه خوب بودن آن نیست.

1. دستگاه با کاف بازو خریداری کنید. دستگاه با حسگر مچ یا انگشتان معمولاً دقیق نیستند.
2. معمولاً فشارسنج اتوماتیک برای استفاده راحت‌تر است و برای افراد با مشکل شنوایی و افرادی که تنها زندگی می‌کنند، گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شود.
3.  در این قبیل فشارسنج‌ها دیگر نیاز به گوشی پزشکی نیست.
4.  در مدل دستی، فشار دادن حباب پلاستیکی، برای سالمندان مبتلا به آرتروز ممکن است سخت باشد.
5.  اندازه کاف را دور بازویتان امتحان کنید. نباید خیلی بزرگ یا کوچک باشد.
6. دقت کنید هنگام خرید دستگاه صفحه‌نمایش دستگاه اندازه خوبی داشته باشد و خواندن ارقام از روی آن برایتان راحت باشد.

ممکن است فشار اندازه‌گیری شده با دستگاه دیجیتال و دستی با هم کمی فرق کنند، در این صورت در زمان اندازه‌گیری فشار با فشارسنج دستی در مطب دکتر فشارسنج دیجیتال را همراه خود ببرید، تا بتوانید ارقام را مقایسه کنید.

توصیه‌هایی برای اندازه‌گیری دستگاه فشارسنج

قبل از اینکه بخواهید فشارتان را چک کنید موارد ذیل را مدنظر داشته باشید.

• فشارخون در طول روز کمی متفاوت است و غالباً صبح‌ها کمی بالاتر است. همین‌طور فشار اندازه‌گیری شده در منزل معمولاً 5 درجه کمتر از فشارخون در مطب است.
• افزایش دائم فشارخون خود را به پزشکتان اطلاع دهید. از پزشکتان بپرسید که در صورت بالارفتن فشار و قرائت چه عددی بایستی به او در این مورد اطلاع دهید و به مرکز درمانی مراجعه کنید.
• قبل و هنگام اندازه‌گیری فشارخون آرام بنشینید.
• اگر عصبی یا ناراحت باشید فشارخون شما به‌صورت موقت بالا می‌رود. در زمان اندازه‌گیری فشار صحبت نکنید.
• کاف را دور بازو بدون لباس ببندید.

سوالات متداول در مورد اندازه‌گیری فشار خون

در ادامه به برخی از سؤالات راجع به نحوه اندازه‌گیری صحیح فشارخون توضیح می‌دهیم.

آیا اندازه‌گیری مکرر فشارخون کار درستی است؟

دائماً دستگاه فشار را به خودتان آویزان نکنید! این کار شما را نسبت به تغییرات جزئی حساس می‌کند و جز اینکه باعث استرس شما شود برایتان فایده‌ای ندارد. این استرس می‌تواند فشار شما را بالا ببرد و در واقع اوضاع را خراب کند.

آیا اندازه‌گیری فشارخون پس از بیدارشدن از خواب مناسب است؟

بلافاصله پس از برخاستن از خواب فشار نگیرید. بهتر است کمی صبر کنید. البته صبحانه نخورید و داروهایتان را هم در این فاصله میل نکنید. اگر اهل ورزش صبحگاهی هستید، فشارخون را قبل از ورزش‌کردن اندازه بگیرید.

چه عواملی ممکن است در بالا نشان‌دادن فشارخون تأثیرگذار باشد؟

بسیاری از عوامل می‌توانند فشارخون شما را بالا ببرند، برای مثال اگر دستشویی داشته باشید یا غذا زیاد خورده باشید. فشار خونتان را حداقل با سی دقیقه فاصله از خوردن کافئین یا سیگارکشیدن اندازه بگیرید.

فواصل اندازه‌گیری فشارخون چقدر باید باشد؟

بهتر است اندازه‌گیری فشار 2- 3 بار انجام شود. بین اندازه‌گیری‌ها 2 دقیقه فاصله بدهید و در نهایت میانگین ارقام خوانده شده را یادداشت کنید.