بارداری یکی از دوره‌های بسیار حساس برای بانوان است. همه خانم‌ها انتظار بروز تغییرات در این دوران را دارند و از تجارب مادران و بقیه خانم‌ها در زمینه علائم مختلف و تحولات بارداری بسیار شنیده‌اند. از مشکلات شناخته شده و نسبتاً شایع مسئله واریس در بارداری و استفاده از جوراب واریس در بارداری و مشکل نارسایی وریدی در پاهاست.
بسیاری از تغییرات کاملاً طبیعی و طبق روند ایجاد تغییرات هورمونی و ساختاری در بدن است اما گاهی برخی تغییرات ممکن است نیاز به بررسی بیشتر داشته باشند و نباید از کنار آنها سر سری گذشت.
در حدود یک‌سوم زنان واریس بارداری را به درجاتی تجربه می‌کنند و بسیاری از بانوان گرفتار واریس و درد ساق پا شده و بارداری را زمان شروع بیماری واریس خود می‌دانند به‌خصوص در خانم‌ها با بارداری‌های مکرر این مسئله بیشتر عنوان می‌شود اما چرا بارداری باعث بروز واریس می‌شود؟ و اینکه چه راه‌هایی برای پیشگیری و درمان واریس پا در دوران بارداری وجود دارد؟ و خطرات ابتلا به واریس در بارداری برای جنین دغدغه ذهنی بسیاری از مادران است.
پوشیدن جوراب بارداری
امروزه انواع مختلف جوراب واریس بارداری موجود است تا در طی بارداری با پوشیدن این جوراب‌ها بتوانند از ایجاد ورم پا و درد در پاها جلوگیری نموده و به وریدهای پا در حفظ حالت ارتجاعی و برگشت به وضعیت اولیه پس از زایمان یاری برسانند. بهترین زمان پوشیدن جوراب صبح‌ها قبل از برخاستن از بستر است و زمان استفاده از آن در طی روز می‌باشد. به‌منظور تعیین جوراب مناسب برای پیشگیری از واریس در بارداری بایستی با پزشک متخصص مشورت کنید.
استفاده از جوراب واریس در دوران بارداری
استفاده از جوراب واریس روشی عالی برای مقابله با تورم پا و مچ آن در دوران بارداری می‌باشد. در صورت بروز درد، گرفتگی و تورم در پا یا مچ آن، پوشیدن جوراب‌های فشاری بسیار مفید خواهد بود. ازآنجایی‌که جوراب‌های فشاری بازگشت جریان خون به قلب را آسان‌تر می‌کنند، می‌توانند در مقابله با واریس نیز مفید بوده و از انتشار این عارضه جلوگیری کنند.
نحوه عملکرد جوراب واریس در بارداری
به دلیل برآمدگی شکم در دوران بارداری و فشار اضافی جنین بر بدن مادر، وریدها شروع به گشاد شدن می‌کنند که این وضعیت به معنای عملکرد کمتر آنها خواهد بود.
جوراب‌های فشاری گردش خون را بهبود بخشیده و به جریان خون کمک می‌کنند تا از طریق سیستم وریدی به قلب بازگردد. جوراب‌های فشاری این کار را با افزایش تدریجی مقدار فشار بر پا انجام می‌دهند. مقدار زیادی از این فشار بر مچ پا وارد شده و همگام با رفتن به نواحی بالاتر پا کاهش می‌یابد.
جوراب‌های فشاری همچنین می‌توانند در گرفتگی‌ها، تورم، واریس و درد پا مفید باشند. علاوه‌برآن، این موارد از بروز ترومبوز وریدهای عمقی نیز جلوگیری کنند. این جوراب‌ها انواع مختلفی داشته که مقدار فشار آنها نیز متفاوت است.
انواع جوراب واریس در بارداری
در این قسمت به بررسی انواع جوراب واریس در بارداری می‌پردازیم.
جوراب واریس زیر زانو
این جوراب‌ها می‌توانند سبب فروکش شدن تورم در مچ و عضله پشت ساق پا شوند.
جوراب واریس بالای زانو
این موارد از نیمه ران تا انگشتان پا را در برگرفته و رهایشی کلی از تورم را در پا ایجاد می‌کنند.
جوراب واریس کامل
در صورت احساس تورم و درد از ناحیه کمر تا انگشتان پا، پوشیدن این جوراب‌های فشاری کامل جهت تسکین این موارد مفید خواهد بود. این جوراب‌ها از ناحیه کمر شروع شده و تا به انگشتان پا ادامه می‌یابند.
انتخاب جوراب واریس بارداری مناسب
باید از اندازه مناسب جوراب‌های انتخابی خود اطمینان یافت زیرا درصورتی‌که این جوراب‌ها اندازه‌ای مناسب نداشته باشند می‌توانند سبب بدتر شدن مشکل فرد شوند. در صورت تمایل به خرید اینترنتی جوراب‌ها، باید اندازه‌گیری‌های لازم را انجام داده و از جدول اندازه‌ای که در آن وب‌سایت قرار داده شده پیروی کرد.
پوشیدن این جوراب‌ها در هنگام خواب ضروری نیست اما باید آنها را در نزدیکی تخت قرار داد تا هنگام صبح در اولین فرصت پوشیده شوند. این جوراب‌ها دارای سطوح فشاری مختلفی هستند که در ابتدا گیج‌کننده به نظر می‌رسند. عدد بیشتر بیانگر فشار وارد شده بر مچ پا و کمترین عدد بیانگر فشاری است که در ناحیه بالایی جوراب به پا وارد می‌شود. این سطوح فشار به میلی‌متر جیوه نوشته شده و بیانگر مقدار فشاری است که فرد احساس خواهد کرد.
قیمت جوراب واریس بارداری
معمولاً قیمت جوراب واریس بر اساس نوع جنس و میزان ضخامت و نوع جوراب واریس متفاوت است. رنج قیمت جوراب‌های واریس از ۲۰۰ هزار تومان به بالا می‌باشد. جوراب واریس کامل گران‌ترین نوع جوراب واریس است.
زنان باردار با چه مشکلات وریدی روبه رو خواهند شد؟
بسیاری از زنان باردار اغلب علائمی را تجربه می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به تورم مچ، سنگینی، خستگی و درد پا اشاره کرد. علاوه‌برآن، خطر ابتلا به اختلالات وریدی در دوره بارداری می‌تواند به‌وسیله نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت، اختلالات وریدی وراثتی، بیماریهای وریدی قبلی یا حاملگی‌های متعدد تشدید شود.
مطالعات بالینی ارتباطی آشکار بین بارداری و ابتلا به رگ‌های واریسی یافت کرده‌اند. طبق یک گزارش منتشر شده در هفته‌نامه پزشکی سوئیس، ۳۰ درصد از زنان در بارداری اول و ۵۵ درصد از زنان در بارداری‌های متعدد به واریس وریدها مبتلا می‌شوند. این وریدها از نظر زیبایی ناخوشایند بوده، توانایی ایجاد بیماری را داشته و احتمال ترومبوز (تشکیل لخته خونی) را نیز افزایش می‌دهند.
کاهش خطر ابتلا به ترومبوز وریدی در بارداری
بارداری خطر ابتلا به ترومبوز را تا ۷۵ درصد افزایش می‌دهد. یک دلیل آن ترکیب خون است. در این مورد جهت پیشگیری از خونریزی غیر قابل کنترل در حین زایمان و یا سقط جنین، خون غلیظ‌تر می‌شود تا به حفاظت از مادر کمک کند. افزایش حجم خون و گشاد شدن وریدها در اثر تغییرات هورمونی احتمال تشکیل لخته یا ترومبوز را افزایش می‌دهد. خطر ابتلا به ترومبوز وریدی بعد از زایمان و هفته‌های پس از آن به بالاترین میزان خود می‌رسد.
دلایل افزایش ابتلا به ترومبوز وریدی
دلایل افزایش خطر ابتلا به ترومبوز و اختلالات وریدی شامل موارد زیر می‌شوند:
- حجم خون در دوران بارداری ۴۰ تا ۵۰ درصد بیشتر می‌شود.
- هورمون جنسی زنانه، پروژسترون، سبب گشاد شدن دیواره‌های وریدی می‌شود.
- فشار درون وریدهای پا افزایش می‌یابد زیرا جنین درحال‌رشد به عروق لگنی فشار وارد کرده و بازگشت جریان خون به قلب را محدود می‌کند.
- تغییر در ترکیبات خون خطر تشکیل لخته خون را افزایش می‌دهد.
فشار درمانی اغلب با هدف پیشگیری از علائمی مانند تورم مچ و سنگینی، خستگی یا گرفتگی پا برای زنان باردار توصیه می‌شود. پوشیدن جوراب واریس در بارداری گردش خون را ارتقا داده و سبب تسکین ناراحتی در پاها می‌گردد. این جوراب‌ها سبب کاهش تورم، ادم، خطر التهاب وریدی، ترومبوز، واریس و همچنین تسکین وریدها می‌شوند. به همین دلیل، پوشیدن چنین جوراب‌هایی از ابتدای دوره بارداری توصیه می‌شود.
DVT در بارداری طبق تعریف به لخته شدن خون در رگ‌های عمقی در طول دوران بارداری و تا ۶ هفته پس از زایمان اطلاق می‌شود.
تاثیر واریس در دوران بارداری
از جمله تغییرات فیزیولوژیک که واریس در بارداری را به وجود می‌آورند به موارد ذیل می‌توان اشاره کرد.
بالا رفتن سطح هورمون پروژسترون
سطح خونی این هورمون همگام با پیشرفت بارداری بالا می‌رود، از جمله عملکردهای آن می‌توان به شل شدن و انبساط رگها و دریچه‌های لانه‌کبوتری اشاره کرد. این امر باعث حرکت کندتر خون در پاها و انباشت خون در وریدهای پا می‌شود که باعث ایجاد واریس در بارداری می‌شود و حرکت کند خون و نداشتن تحرک بدنی کافی در زنان بارداری می‌تواند مادر را با خطر بروز لخته خون در پاها مواجه کند.
افزایش حجم خون در گردش
میزان خون در گردش در طی بارداری به‌منظور تأمین نیازهای روزافزون جنین در حال رشد تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد که به نوبه خود باعث افزایش حجم خون موجود در رگ‌های پا و واریس در بارداری می‌شود.
بزرگ شدن رحم
همگام با رشد جنین و اتساع رحم، فشار بیشتری به رگ‌های حامل خون از قلب به سمت پاها و یا از پاها به سمت قلب وارد می‌شود که این فشار مانع از جریان راحت خون شده و باعث انباشت خون در وریدها و واریس در بارداری می‌شود.
برای پیشگیری از بروز واریس در بارداری و یا تشدید آن در زنان باردار راهکارهایی وجود دارد که برای داشتن بارداری سالم به زنان باردار توصیه می‌شود تا از آن پیروی کنند.
واریس بیماری است که باید جدی در نظر گرفته شود. ضرورت درمان واریس صرفاً به خاطر جنبه زیبایی آن نیست.
پیشگیری از واریس در بارداری
اگر قصد بارداری دارید و یا در اوایل این دوران هستید می‌توانید با رعایت نکات مهم و خواستن راهنمایی از پزشک خود احتمال بروز واریس در بارداری را به حداقل برسانید.
- در صورت ابتلا به واریس در بارداری سابق یا سابقه خانوادگی واریس پیش از اقدام به بارداری حتماً این موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید و سلامت عروق پایتان را چک کنید.
- در مورد افزایش وزن مطلوب در طی بارداری و الگوی افزایش وزن توصیه شده طی ماه‌های مختلف بارداری با پزشک متخصص زنان یا متخصص تغذیه مشورت کنید. حفظ وزن مطلوب و اجتناب از افزایش وزن بیش از حد می‌تواند فشار وارده به رگها را تعدیل کند.
- درصورتی‌که پزشک یا ماما به شما توصیه کرده که در استراحت مطلق باشید حتماً در خصوص پوشیدن جوراب فشاری به‌منظور پیشگیری از بروز لخته خون در پا از ایشان مشورت بگیرید.
پیروی از برنامه ورزشی منظم
ورزش به‌خصوص انجام نرمش‌های آرام و متناسب با شرایط مادر با تقویت عضلات به پمپ بهتر خون در پاها به سمت قلب کمک می‌کند. به‌منظور تقویت گردش خون در پاها در حال حاضر پیاده‌روی به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه و داشتن نرمش‌های متناسب با شرایط مادر توصیه می‌شود.
بالا قراردادن پاها
تکیه پاها به دیوار و قراردادن پاها بالاتر از سطح زمین به صورتی که بالاتر از سطح قلب قرار بگیرند برای چند بار در طی روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه می‌تواند به مادران کمک کند این کار به برگشت بهتر خون به سمت قلب و کم‌شدن ورم پا در مادران کمک می‌کند.
ورزش در پیشگیری، کنترل و درمان واریس پا تا چه حد موثر است؟ پزشکان توصیه می‌کنند در روز حداقل نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشیم. چه ورزشی برای واریس پا خوب است؟
دراز کشیدن به پهلوی چپ در زمان خواب
به زنان باردار توصیه می‌شود که روی پهلوی چپ بخوابند علت این توصیه این است که در این حالت فشار بر روی رگ اصلی در محیط شکمی کمتر وارد می‌شود و جریان خون به سمت قلب تسهیل می‌شود. قراردادن بالش در بین زانوها و پا نیز از دیگر راهکارها برای کاهش فشار وارده مناسب است.
گنجاندن منابع ویتامین C، E و A
سلامت عروق در گرو تأمین مواد مغذی موردنیاز برای ساخت بافت همبند و استحکام جدار مویرگ‌هاست. برخی از ویتامین‌ها در این مورد نقش ایفا می‌کنند و می‌توانند برای پیشگیری از واریس بارداری مناسب باشند.
- مرکبات
- انواع توت‌ها
- سبزی‌های زرد و نارنجی مثل هویج یا کدوحلوایی
پا روی پا نیندازید
خیلی از افراد به‌صورت ناخودآگاه عادت کرده‌اند که یک پایشان را به‌صورت ضربدر روی پای دیگر می‌اندازند. حتی شما هم ممکن است حس خواب‌رفتگی و بی‌حسی پاها را در این وضعیت نشستن نامناسب تجربه کرده باشید. توصیه می‌شود در زمان نشستن پا روی پا نیندازید و حدالمقدور زیر پایتان یک چهارپایه یا سطح شیب‌دار کوتاه قرار دهید. در ضمن می‌توانید برای تقویت گردش خون در حالت نشسته پایتان را از مچ خم و راست کنید.
واریس در زنان در انواع مختلف شامل بر واریس ریز مویرگی، عروق برجسته ریز، رگ‌های واریسی طنابی در خانم‌ها شایع است و زنان تقریباً دو برابر آقابان به واریس دچار می‌شوند.
پرهیز از ایستادن و نشستن طولانی‌مدت
حفظ حالت بدن بدون تحرک و به‌صورت ثابت عوارض زیادی را به دنبال دارد. در واقع بدن ما برای سکون برنامه‌ریزی نشده است! بهتر است برای پیشگیری از واریس بارداری، از ایستادن و نشستن طولانی بدون هیچ حرکت و تغییر حالت بدن بپرهیزید. توصیه می‌شود تا حداقل هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه یکبار حالت بدنی خود را تغییر دهید تا به بهبود جریان خون کمک کنید.
پیشگیری از یبوست
در طی بارداری توصیه‌های مرتبط با پیشگیری از یبوست را بکار گیرید. یبوست یکی از عوارض فیزیولوژیک بارداری است که می‌تواند با افزایش فشار به عروق و بروز یبوست همراه باشد.
واریس در بارداری: عارضه موقتی یا دائمی
رگ‌های واریس پدیدار شده در بارداری اغلب در بازه زمانی ۶ ماه پس از زایمان و بچه‌دارشدن به میزان قابل‌توجهی محو شده و از بین می‌رود. اما احتمال موقتی بودن واریس در مادران با بارداری‌های مکرر و با فاصله زمانی کم کاهش می‌یابد به بیان ساده‌تر احتمال اینکه رگ‌های واریسی پس از زایمان از روی پاها محو شوند در مادران با بارداری‌های مکرر به شکل قابل‌توجهی کمتر می‌شود.
درهرصورت اگر پس از طی شش ماه از زایمان، رگ‌های واریس محو نشدند نیاز به بررسی توسط متخصص و انجام اقدامات درمانی به‌منظور پیشگیری از عوارض واریس می‌باشد. بعلاوه درصورتی‌که در بارداری خود رگ‌های واریسی را تجربه نمودید و قصد بارداری مجدد دارید قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
خطرات واریس بارداری برای مادر و جنین
واریس احتمال بروز لخته خون در پا در طی دوران بارداری و در حین زایمان و بعد آن را افزایش می‌دهد.
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
سلام خسته نباشید.
من باردارم در هفته ۳۳متوجه واریس در ناحیه بیرونی یک طرف واژن شدم . طی هفته ها خارش شدید داشتم اما نمیدونستم علتش چیه.دکترم استفاده از جوراب شلواری واریس رو پیشنهاد کرد و گفت زیاد سرپا نباش ..اما دارو یا روش دیگه برای بیشتر نشدنش نگفتن من خیلی نگرانم و اصلا دوس ندارم اینطور بمونه یا بیشتر بشه.شما منو راهنمایی بفرمایید.
نگران این رگها نباشید . تجویز پزشکتان را انجام دهید فعلا فقط جوراب شلواری واریس مخصوص بارداری را استفاده کنید معمولا این رگها تا 6 ماه پس از زایمان ازبین می روند اگر همچنان باقی ماندپس از اتمام شیردهی ، برای درمان مراجعه حضوری داشته باشید