بی حسی پاها چیست؟ چه علایمی دارد؟ بی حسی در پاها چه علت‌هایی دارد؟ چه زمانی برای بی حس شدن پاها به پزشک مراجعه کنیم؟ درمان بی حسی پا چیست؟
حتماً تابه‌حال این اتفاق را تجربه کرده‌اید که پس از آن که مدت نسبتاً طولانی پاهای خود را روی‌هم قرار دادید احساس بی حسی و گزگز و یا اصطلاحاً خواب رفتگی در پاهایتان ایجاد شده است و پس از برداشتن فشار و تغییر حالت این حس برطرف شده است.
اما شاید این سؤال برای شما ایجاد شود که بی حسی دقیقاً به چه معناست و علت آن چیست. در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم.
بی حسی پاها چیست؟
احساس بی حسی و یا پارستزی زمانی اتفاق می‌افتد که عصب ناحیه‌ای از پا تحریک شده باشد. به زبان ساده‌تر تصور کنید عصب پای شما یک خیابان است و پیام‌های عصبی اتومبیل‌هایی هستند که در این خیابان تردد می‌کند و وقتی فشار مداوم روی عصب قرار می‌گیرد بسان آن است که در عصب شما یا همان خیابان مانعی وجود دارد و اتومبیل‌ها یا پیام‌های عصبی نمی‌توانند به‌درستی در طول عصب حرکت کنند و این باعث ایجاد راهبندان در مسیر عصبی می‌شود به دنبال این اختلال در ارسال پیام عصبی سیستم عصبی بدن شما تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و شما بی حسی و گزگز و خواب رفتگی در پاهایتان احساس می‌کنید.
علایم بی حسی پاها چیست؟
همان‌طور که گفتیم در اغلب موارد بی حسی با تغییر حالت و جا به جا کردن پاها از بین می‌روند و مورد جدی به حساب نمی‌آید؛ اما گاهی ممکن است به دلایل بیماریهای زمینه‌ای خاصی مثل دیابت ایجاد شود و یا همراه علایم دیگری باشد مثل:
- سوزش و خارش
- تحلیل عضلات
- افتادگی پاها
- سندرم پای بی قرار
در برخی موارد علایم جدی‌تر مثل خونریزی و تاول و درد زیاد و قرمزی و گرمی پاها هم ایجاد می‌شود که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
اگر متوجه تغییر رنگ پوست پاها، یا تغییر بافت در اندام تحتانی خود شده‌اید، نباید این علائم هشداردهنده را نادیده بگیرید.
بی حسی پاها نشانه چیست؟
علت بی حس شدن پاها از زانو به پایین
دلایل متنوعی باعث بروز بی حسی در ساق پا و کف پاها می‌شود.
۱-وضعیت نامناسب پاها
گاهی به دلیل زیاد نشستن و یا روی هم قرار دادن پاها روی هم به مدت طولانی و یا پوشیدن لباس‌های تنگ خون‌رسانی به پاها کم می‌شود و از طرف دیگر اعصاب آن ناحیه از پا تحت تأثیر قرار می‌گیرد و به دنبال آن بی حسی و یا خواب رفتگی در پاها ایجاد می‌شود که اغلب با حرکت دادن پاها برطرف می‌شود.
۲- آسیب و ضربه به پاها
آسیب‌های فیزیکی به لگن و ستون فقرات و نیم تنه و پاها می‌تواند باعث آسیب به اعصاب پاها و ایجاد بی حسی شود.
۳- بیماریهای زمینه‌ای
بیماریهای سیستمیک مثل انواع دیابت در صورت عدم درمان و کنترل مناسب می‌تواند بی حسی در اندام تحتانی شما ایجاد کند. دیابت یک بیماری پیش‌رونده است که اگر به درستی و به موقع درمان نشود می‌تواند آسیب‌های عصبی متعدد و فلج کننده ایجاد کند.
بیماریهای مثل مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس و سکته مغزی هم می‌توانند باعث ایجاد عارضه بی حسی در پاها شوند.
اضافه وزن، پوشیدن لباس تنگ و انداختن پاها روی هم برای مدت طولانی باعث اختلال در عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری و در نتیجه ابتلا به بیماری واریس می‌شود.
۴- مشکلات ستون فقرات و کمر
آسیب‌ها و بیرون زدگی‌های مهره‌های ستون فقرات و کمر می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن اعصاب پاها و ایجاد اختلال در ارسال پیام‌های عصبی و بی حسی شود. تنگی کانال نخاعی نیز می‌تواند کمر و پاها را درگیر کند و ضعف، بیحسی، درد و سنگینی پا را به وجود آورد.
۵- اختلال در خون‌رسانی
در صورتی که خون‌رسانی به پاها به دلیل تحت فشار قرار گرفتن و یا آسیب‌های فیزیکی و یا تنگی عروق کاهش پیدا کند بی حسی ایجاد می‌شود. ضعف و بی حسی ناشی از خون‌رسانی ناکافی در بالا رفتن از پله‌ها بیشتر احساس می‌شود.
۶- تومورها و کیست‌ها
گاهی برخی عوامل مثل عفونت و آبسه و تومورهای خوش خیم ممکن است در مسیر اعصاب و عروق پاها قرار بگیرند و بی حسی ایجاد شود.
۷- چاقی و اضافه وزن
تمام وزن شما روی پاهایتان قرار می‌گیرد؛ بنابراین وقتی وزن زیادی روی پاهایتان باشد اعصاب و عروق تحت فشار هستند و بی حسی در پاها دور از انتظار نیست.
۸- نیش حشرات و سموم
برخی حشرات مثل زنبورها و برخی سموم در مسیر عصبی اختلال ایجاد میکنند.
اضافه وزن عامل بسیاری از بیماری‌هاست. چاقی بیش از یک‌چهارم جمعیت بزرگسالان را گرفتار کرده است. آیا وزن شما متعادل است؟
۹- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
کمبود ویتامین B12 باعث احساس بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست و پاها می‌شود. ویتامین B1, B12 و B6 برای درمان نوروپاتی مفید هستند.
ویتامین B1 به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
ویتامین B6 در حفاظت از ساختار عصب نقش دارد.
تحقیقات اخیر نقش کمبود ویتامین D در بروز نوروپاتی (بی حسی و درد و سوزن سوزن شدن دست و پا) را تأیید کرده‌اند.
۱۰-عوارض داروها
برخی داروها مثل داروهای شیمی درمانی عارضه بی حسی و اختلالات عصبی ایجاد میکنند.
۱۱- مصرف الکل و مواد مخدر
۱۲- بارداری
زنان در سه‌ماهه سوم بارداری تجربه بی حسی در پا و سوزن سوزن شدن در پاها به‌خاطر ورم بدن و فشار به عصب‌ها را دارند.
DVT در بارداری، به لخته شدن خون در رگ‌های عمقی در طول دوران بارداری و تا 6 هفته پس از زایمان اطلاق می‌شود. علائم DVT تورم، درد شدید و ناراحتی در یک پا یا هر دوپا است.
علت بی حسی ران پاها
از دلایل شایع بی حسی در ران پا می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
۱- آسیب ورزشی
ورزش شدید می‌تواند عضلات درگیر را دچار بی حسی و یا درد کند؛ ولی اگر درد تداوم داشته باشد نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی آن است.
۲- مرالژیا پارستزیا
در این سندرم درد و بی حسی در قسمت خارجی ران بروز می‌کند و علت آن گیر افتادگی عصب موجود در ران است. پوشیدن لباس تنگ، چاقی و بارداری از علل این سندرم هستند که در اغلب موارد با ایجاد تغییرات جزئی در سبک زندگی بهبود می‌یابد. در موارد شدید ممکن است پزشک برای شما دارو تجویز کند یا جراحی در صورت ادامه چند ماهه درد نیاز باشد.
۳- درد سیاتیک
این درد معمولاً یک طرفه است و معمولاً ناحیه باسن و لگن دچار درد می‌شود. با وجود اینکه درد نشانه اولیه سیاتیک است؛ اما ممکن است ضعف عضلانی و بی حسی در پا هم دیده شود.
درد واریس به‌صورت سنگینی پا و خستگی در پاها هم توصیف می‌شود. این احساس ناخوشایند در ساعات پایانی روز تشدید می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همان‌طور که گفتیم در اکثر موارد بی حسی در پاها نشانه خاصی نیست و بعد از چند دقیقه استراحت و تغییر حالت برطرف می‌شود. اما گاهی بی حسی علت جدی‌تری دارد که باید حتماً جهت بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
*در صورتی که علایم زیر را به همراه بی حسی دارید حتماً پزشک خود را مطلع کنید:
۱- ایجاد ضعف و فلج و لمسی یک طرفه بدون علت قبلی (می‌تواند علایم سکته مغزی باشد)
۲- اختلال در تکلم به صورت ناگهانی
۳-درد شدید و غیر قابل تحمل
۴- خونریزی و آسیب فیزیکی
۵- تداوم و طولانی شدن بی حسی
واریس یکی از شایع‌ترین بیماریهای انسان است. سی درصد افراد به نحوی درگیر این بیماری هستند. بعضی مشکلات زیبایی دارند و بعضی دیگر از سنگینی درد و خستگی شاکی هستند.
درمان بی حسی پاها چیست؟
درصورتی‌که پاهای شما دچار خواب رفتگی شده باشند و احساس گزگز در پاهایتان دارید ماساژ و استفاده از کمپرس آب گرم و یا یخ بسیار کمک کننده خواهد بود. درصورتی‌که به دلیل دیگری بی حسی ایجاد شده باشد بر اساس معاینه و تشخیص پزشک نوع درمان شما مشخص می‌شود.
به‌عنوان‌مثال: فیزیوتراپی و انجام حرکات کششی و طب سوزنی تحت نظر پزشک در مواردی که بی حسی به دلیل آسیب ستون فقرات باشد بسیار مفید خواهند بود.
کنترل وزن، ورزش منظم، مصرف مواد غذایی سالم و ویتامین‌های مورد نیاز بدن در کنترل و پیشگیری از بی حسی پاها بسیار مفید هستند.
ورزش برای بی حسی پا
ورزش می‌تواند نقش مهمی در کاهش بیحسی پاها داشته باشد، به ویژه در مواردی که بیحسی ناشی از عواملی مانند دیابت، آسیب عصبی یا آسیب مغزی باشد.
تمرینات استقامتی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و ورزش های هوازی دیگر جریان خون را بهتر کرده و عملکرد قلب و عروق را تسریع میکنند. این تمرینات باعث افزایش جریان خون در پاها شده و به تدریج بیحسی را کاهش می‌دهند.
در طول ورزش، باید به نشانه‌هایی نظیر تورم پا، درد یا ناراحتی در پاها توجه شود. در صورت بروز هرگونه علائم نامطلوب، باید فوراً ورزش را متوقف کرده و به پزشک مراجعه شود.
درمان بی حسی پا در طب سنتی
درمان بیحسی پاها در طب سنتی بر سه اصل اساسی استوار است.
- ماساژ
- تغذیه
- گیاهان دارویی
ماساژ برای درمان بی حسی پاها
ماساژ يكی از روش‌های موثر در بهبودی جریان خون در پاها است. ماساژ با استفاده از روش‌های خاصی انجام می‌شود و شامل تکنیک‌های مختلفی مانند فشار دادن عمیق، ضربه زدن و ماساژ سطحی و استفاده از روغن‌های گیاهی است.
روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن خراطین و روغن نعناع بیشتر مورد استفاده هستند. این روغن‌ها به‌عنوان روغن‌های آرام بخش، ضد التهاب و تقویت کننده عصبی شناخته می‌شوند.
ماساژ پاها بایستی توسط فرد ماهر و مجرب انجام شود.
تغدیه مناسب برای برطرف کردن بی حسی پاها
تغذیه سالم و تنوع در مصرف غذاها می‌تواند به عملکرد عصبی و جریان خون در پاها کمک کند.
مواد غذایی مفید در درمان بی حسی پاها از دیدگاه طب سنتی عبارتند از:
- میوه‌ها و سبزیجات: به ویژه، میوه‌ها مانند پرتقال، توت‌ها، آناناس و سبزیجاتی مانند برگ بنفشه و اسفناج می‌توانند مفید باشند.
- ماهی: ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی‌تون، ماهی‌های روغنی و ماهی‌های سردابی به دلیل خواص ضد التهابی که دارند، در بهبود عملکرد عصبی موثر هستند.
- غلات کامل: مصرف غلات کامل مانند گندم کامل، جو، برنج قهوه‌ای و آرد سیاه می‌تواند جریان خون را بهتر کرده و عملکرد عصبی را تقویت کنند.
- روغن‌های گیاهی: روغن زیتون، روغن کانولا و روغن آفتابگردان به‌عنوان جایگزین روغن‌های اشباع شده مانند روغن نباتی جامد مصرف شود.
گیاهان دارویی برای درمان بیحسی در پاها
این گیاهان دارای خواص ضد التهابی، تقویت‌کننده عصبی و افزایش جریان خون می‌باشند و ممکن است برای بهبود بی حسی پاها مفید باشند.
1- آلوئه ورا: بصورت مالیدنی یا به عنوان مکمل غذایی مصرف می‌شود. این گیاه دارای خواص التیام بخش و ضد التهابی است.
2- جینکو بیلوبا: این گیاه دارای خواص ضد اکسیدان و تقویت‌کننده عروق است. مصرف جینکو بیلوبا می‌تواند به بهبود جریان خون و عملکرد عصبی در پاها کمک کند.
*افرادی که داروی ضد انعقاد مصرف میکنند نباید از این گیاه استفاده کنند.
3- ریشه زنجبیل: زنجبیل هم خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدان دارد. به صورت چای و یا داخل غذا مصرف می‌شود.
4- برگ بنفشه: ماساژ با روغن برگ بنفشه بخاطر خواص ضد التهابی خاصیت آرام بخشی داشته و می‌تواند به تسکین بیحسی پاها کمک کند.
5- میخک: این گیاه دارای خواص ضد التهابی، ضد عفونی کننده و تقویت کننده عصبی است. میخک به صورت عصاره، پودر یا عصاره خشک می‌تواند در قالب کپسول‌ها، قرص‌ها یا چای ميل شود.
استفاده خارجی میخک به صورت روغن موضعی، کرم یا ژل می‌تواند به ماساژ پاها و كاهش بیحسی کمک کند.
*يادآور مي‌شود كه هر چند طب سنتی می‌تواند به بهبود بی حسی پاها کمک کند، اما مهم است که قبل از انجام هر درمان، با پزشک خود مشورت كنيد.
سلام من شش ماه پای راستم بی حس شده درد شدید داره آیا ام اس است
برای اعلام هر نظر قطعی و تشخیص قطعی نیاز به مراجعه به متخصص در آن حوزه پزشکی است با متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید