برای ورم پا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

شاید شما هم ورم پا و تورم مچ پا را تجربه کرده اید و به خاطر می آورید که پس از یک مسافرت طولانی یا پس از یک روز که ساعت ها پشت میز کار نشسته اید و یا  شاید هم پس از یک مهمانی و پوشیدن کفش های ناراحت پاهای شما ورم کرده باشد.

علت ورم پا

ورم پا عارضه ای که بسیاری از ما در پای خود یا اطرافیان آن را دیده و تا حدودی با آن آشنا هستیم، مثلا می دانیم اگر زیاد نشسته ایم باید کمی راه برویم و پاها را تکان دهیم، یا اینکه اگر خیلی ایستاده ایم بایستی دراز بکشیم و پاها را به دیوار تکیه دهیم.

درد و ورم پا

اما اگر ورم مزمن شود و هر روز پا ورم کند یا میزان ورم نه تنها با توصیه های متداول کم نشود بلکه بیشتر شود، اگر ورم دردناک شود یا باعث شود که شما از کار و زندگی بمانید و توان حرکتی شما را با محدودیت مواجه کند آنوقت چه می کنید؟

در این صورت شاید باید ابتدا به چند پرسش اساسی پاسخ داده شود تا بتوانیم برای مشکل ورم پا و درمان واریس پا راه حل و درمانی مناسب و کارآمد پیدا کنیم.

ورم پا بی هیچ دلیل مشخصی پس از نشستن یا ایستادن طولانی یا پوشیدن جوراب تنگ می تواند بروز کند. اگر اینطور باشد ظرف مدت کوتاهی برطرف می شود. در غیر اینصورت ورم پا عمدتا با دو مکانیسم اساسی در پاها یعنی تجمع مایعات و یا التهاب بوجود می آید که در این صورت باید به پزشک متخصص یا متخصص واریس پا مراجعه نمایید.

از جمله عوامل ایجاد کننده ورم پا و مچ پا همراه با درد می توان موارد زیر را نام برد:

• پارگی تاندون پاشنه
• آرتریت روماتوئید
• آسیب وارده به لیگمانهای زانو
• شکستگی، پیچ خوردگی و در رفتگی قوزک پا
• سلولیتیس (نوعی عفونت پوستی)
• نقرس ( تجمع اسید اوریک )
• عفونت یا زخم واریس در پاها
• استئو آرتریت ( درگیری مفاصل)

 افراد با نارسایی کلیوی توانایی دفع سدیم و مایعات را به درجاتی از دست می دهند. این امر باعث می شود رگها تحت فشار مضاعف قرار گیرند و نشت مایعات بدن از دیواره رگها باعث بروز ورم می شود. آسیب به بافت کلیه و از دست رفتن عملکرد واحدهای تصفیه کننده در کلیه باعث بروز سندرم نفروتیک می شود که با کاهش سطح آلبومین در خون و ورم همراه است.

سیروز کبدی با اثر روی ترشح هورمونها و ترکیبات شیمیایی تنظیم کننده مایعات و کاهش ساخت پروتئین باعث نشت مایعات بدن از جدار رگها به بافتهای اطراف می شود. بعلاوه با افزایش وریدی باعث ورم پا و حفره شکمی می شود.

ایجاد ورم از عوارض جانبی برخی داروهاست. از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را می توان نام برد. در ضمن داروهای کنترل فشارخون یا دیابت مانند داروهای مسدودکننده کانال کلسیم در فشارخونی ها یا داروهای متسع کننده عروق می توانند باعث بروز ورم شوند

 قرصهای حاوی استروژن باعث احتباس مایعات می شوند.

 مواد خوراکی سرشار از نمک و سدیم باعث ایجادورم می شوند. کمبود ویتامینهای ب1، ب6 و ب 5 و سوء تغذیه ناشی از کمبود پروتئین  در خون  هم می تواند منجر به ورم پا شود.

لخته خون در رگهای عمقیDVT و لخته در عروق سطحی ترومبوفلبیت هر گونه انسداد در مسیر عروق می تواند باعث بروز ورم شود.

 اگر قلب نتواند به خوبی خون را پمپ کند، باعث بروز  ورم در پاها می شود.

 هر گونه آسیب وارده بر عروق لنفاوی مانند جراحی، عفونت ، یا تومور امکان دارد باعث ازدست رفتن عملکرد سیستم لنفاوی و برداشت مایعات اضافی شود که در نتیجه ورم ایجاد کند.

در واریس، وریدها نمی توانند به خوبی خون را به سمت قلب برگردانند . خون در وریدها تجمع می کند و به مرور نشت مایعات از وریدها پیش میآید.  در نهایت ورم و بادکردن پاها رخ می دهد.

همیشه علت ورم پا جمع شدن آب در پاها نیست گاهی در واقع ورم نوعی واکنش التهابی نسبت به درد ساق پا و تغییرات شیمیایی و فیزیکی بافتهای بدن است. التهاب می تواند نشانه  واکنش مناسب بدن به جراحات باشد یا در نتیجه برخی بیماریهای ایمنی بوجود بیاید. آنچه مسلم است التهاب با درد اغلب همراه می شود.

علت بادکردن پا در دیابتی ها ممکن است برخی داروهای مختص دیابتی ها باشد. در هر حال قطع خودسرانه مصرف داروها توصیه نمی شود. افزون بر این مورد دیابت به واسطه به دنبال داشتن سه عارضه می تواند باعث ایجاد ورم پا در مبتلایان شود.

1. بیماری قلب وعروق
2. نارسایی حاد کلیوی
3. نارسایی کبدی

در بیماران دیابتی کم کردن نمک، ورزش برای درمان واریس و ورم و کاهش وزن متعادل می تواند به کاهش میزان ورم کمک کند.

پوشیدن جوراب واریس در بیماران دیابتی به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک و بررسی دقیق عروق پا توصیه نمی شود در برخی موارد می تواند استفاده از جوراب مشکل زا باشد.

در دوران سالمندی سیستم گردش خون همچون دیگر ارگان ها در بدن تا حدودی عملکرد خود را از دست می دهد و دیگر کارایی قبل را نخواهد داشت. افزون بر روند پیری طبیعی، سالمندی اغلب با مشکلاتی همراه می شود که خود علتی برای بروز ورم هستند.

اختلال در کلیه ها یا مشکلات قلبی همراه با سالمندی می تواند به این مسئله دامن زده و باعث بروز ورم در پا شود. ورم پا به خاطر محدودیت حرکت در سالمندی هم بوجود می آید. به علاوه آرتروز و دیگر مشکلات التهابی هم احتمال بروز باد کردن پا را تشدید می کند. جا دارد یادآوری کنیم که  یکی از علل واریس و مشکلات همراه با آن از جمله ورم پا بالا رفتن سن است.

برای ورم پا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای درمان ورم پا بهتر است به پزشک متخصص قلب و فوق تخصص عروق و بیماری های وریدی مراجعه کنید. پزشکی که بتواند مشکل شما را بفهمد، و درمان مناسب آن بیماری را تجویز کند تاثیر به سزایی در بهبود هر چه سریع تر شما خواهد داشت.

برای درمان قطعی ورم پا، ابتدا بایستی علت باد کردن پا مشخص شود. که در زیر به بررسی آن ها پرداخته ایم:

برای مثال، ورمی که در نتیجه حساسیت یا آلرژی بوجود آمده با داروهای ضد حساسیت می تواند درمان شود.

اگر ورم در نتیجه انسداد در مسیر حرکت مایعات در بدن بوجود بیاید. رفع انسداد می تواند به حل مشکل ورم کمک کند. برای مثال اگر لخته خون در پا مانع جریان خون طبیعی در پا شده است. دریافت داروهای رقیق کننده خون و حل شدن لخته به برطرف شدن ورم پا کمک می کند.

یا اگر توموری باعث انسداد مسیر خون یا لنف شده با برداشت یا کوچک کردن تومور از طریق جراحی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی می توان ورم را کاهش داد.

اگر ورم پا در اثر مشکل احتقانی قلب یا بیماری کبدی بوجود آمده باشد ممکن است با داروهای دیورتیک مانند فروزماید (لازیکس) درمان شود البته بایستی این داروها طبق تجویز پزشک استفاده شود و از مصرف خودسرانه آنها اجتناب کنید.

این داروها با افزایش میزان دفع ادرار به کاهش ورم کمک می کنند. کاهش میزان مصرف سدیم نیز به کاهش ورم پا کمک می کند.راه هایی که می توانید برای کاهش مقدار سدیم دریافتی در پیش بگیرید:

1. کم کردن مقدار نمک در زمان طبخ غذا

2. حذف نمکدان از سر سفره

3. کم مصرف کردن انواع ترشی و شورها همراه با غذا

4. کاهش خرید و مصرف چیپس، پفک، بیسکویتهای نمکی، چوب شور

5. کاهش مصرف گوشت قرمز و آجیل و تخمه بوداده و شور

6. کاهش مصرف غذای رستورانی و غذاهای آماده و کنسروی، گوشتهای فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس.

درمان بادکردن پا و رفع آن با بکارگیری چند توصیه ساده مثل بالا نگه داشتن پا در زمان استراحت و…در بسیاری از افراد موثر واقع می شود.

سوال و پاسخ دکتر اقدسی در رابطه با ورم پا

در ادامه پرسش و پاسخ دکتر اقدسی در رابطه با ورم پا را مرور خواهیم کرد:

پرسش و پاسخ 1

باسلام و خسته نباشین

ببخشید من راجب قرص دافلون در سایتتون میخوندم و نیاز به مشاوره داشتم. من مادرم ۴٨ سالشونه و مدت زیادیه که ورم پا دارن هر دو پا ورم میکنه بیشتر ناحیه مچ و روی پا دکتر های زیادی ویزیت شدن اعم از قلب و عروق و کلیه و… اما مشکل خاصی نداشتن میخواستم ببینم دافلون میتونه براشون مفید باشه؟

پاسخ دکتر:

قرص دافلون در درمان این ورم‌ها جایگاهی ندارد. به مادر توصیه می کنم ورزش کنند. پیاده روی رو روزانه داشته باشند. یکجا طولانی ننشینند و پاها آویزان نباشد. اگر وزن بالا دارند وزن کم کنند. کم کردن یا حذف نمک طعام  و کم کردن مقدار نشاسته در رژیم مثل نان و برنج برای کاهش ورم مفید است.

پرسش و پاسخ 2

بنده دوسال پیش خدمت شما پای چپم را آراف کردم ودر حال حاضر باردارم ودرهشت ماهگی هستم واین قسمت پام حدود دوهفته است ورم میکنه خوب میشه ودوباره مجدد همون جوری میشه میخواستم بدونم مشکلی بوجود اومده برای پام یاطبیعی میباشد البته به علت سنگین بودن و درد پام قبل از بارداری بهم قرص دافلون تجویز کردین که بنده در بارداری نخوردم اگر ایراد نداره بخورم به علت راه دورم اگه میشه راهکاری اینجا برام پیشنهاد کنید ممنون میشم.

پاسخ دکتر: 

چون باردار هستید نباید دارویی مصرف شود. ورم های زمان بارداری اکثر اوقات اهمیتی ندارد ولی حتما با متخصص زنان در میان بگذارید چون در مواردی ممکن است علامتی از مسمومیت حاملگی باشد و پزشک شما ضمن بررسی کلی خصوصا ارزیابی فشار خون و آزمایش ادرار میتواند این بیماری مهم حاملگی را بموقع تشخیص داده و درمان کند.

ورم خفیف در بارداری کاملا طبیعی است و به دلیل افزایش 50 درصدی حجم خون و مایعات در بدن مادر بوجود می آید. از سوی دیگر تغییرات هورمونی این دوران باعث احتباس مایعات در بدن می شود.

در حالت درازکش  به ورید اصلی در ناحیه شکم فشار وارد می آید و باعث مسدود شدن جریان خون در ورید ناحیه ران شده و با باد کردن پا همراه می شود. اما ورم شدید می تواند به دلیل عارضه ترومبوز وریدی در رگهای عمقی یا پره  اکلامسی بروز کند که هر دو مورد از عوارض بارداری بوده و نیاز به رسیدگی دارد. اکلامسی در واقع عارضه ای منتج از پرفشاری خون در بارداری است. به زنان باردار توصیه می شود با رعایت نکاتی از بروز و تشدید ورم بارداری پیشگیری به عمل آورند.

خیلی از خانم ها در بادراری دچار واریس می شوند.  واریس بارداری در نتیجه تغییرات فیزیولوژیک بوجود می آید. پوشیدن جوراب واریس می تواند به خانم ها در کاهش درد  واریس کمک کند.

بهتر است با پزشک خود در خصوص مقدار مناسب وزن گیری در دوره های مختلف بارداری صحبت کنید و از او راهنمایی بخواهید.

داشتن پیاده روی به کم شدن میزان ورم کمک می کند حداق روزی 45 دقیقه راه بروید.

کفش پاشنه دار با پاشنه بالای سه سانتی متر به هیچ عنوان توصیه نمی شود. این کفشها علاوه بر فشار مضاعف بر ستون فقرات باعث بروز ورم هم می شوند.

حذف اقلام خوراکی شور و کاهش دریافت سدیم توصیه خوبی به زنان باردار است.

برخی به اشتباه فکر می کنند آب ورم می آورد بایستی به اندازه کافی آب بنوشید و احساس تشنگی نداشته باشید.

اگر در دوران بارداری یا هفته های اول پس از زایمان پای شما ورم کرد و هر کدام از این علایم را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید:

• پای سنگین و دردناک ( وجود درد و هر گونه تورم را باید جدی گرفت)

• قرمزی و گرمی یک بخش از پا در قسمت ساق یا ران پا

• تغییر رنگ پوست در یک پا ( رنگ پوست ممکن است آبی یا رنگ پریده شود )

ورم پا به  هر دلیلی که ایجاد شود نیاز به به رسیدگی دارد. افزایش میزان ورم با محدودیت حرکتی و مشکلات دیگر همراه خواهد بود. قبل از آنکه این عارضه به حالت مزمن در آید نیاز به توجه و مراجعه به پزشک می باشد.

 کلینیک فوق تخصصی درمان واریس دکتر مهرداد اقدسی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.