علت و درمان ورم پا همراه با درد
شاید شما هم ورم پا و تورم مچ پا را تجربه کرده اید و به خاطر می آورید که پس از یک مسافرت طولانی یا پس از یک روز که ساعتها پشت میز کارتان نشسته اید و یا شاید هم پس از یک مهمانی و پوشیدن کفشهای ناراحت پاهاتان ورم کرده باشد …
ورم پا عارضه ای که بسیاری از ما در پای خودمان یا اطرافیانمان آن را دیده ایم و تا حدودی با آن آشناییم. مثلا می دانیم اگر زیاد نشسته ایم باید کمی راه برویم و پایمان راتکان دهیم. یا اینکه اگر خیلی ایستاده ایم بایستی دراز بکشیم و پاهایمان را به دیوار تکیه دهیم.
اما اگر ورم مزمن شود و هر روز پایتان ورم کند یا میزان ورم نه تنها با توصیه های متداول کم نشود بلکه بیشتر شود، اگر ورم دردناک شود یا باعث شود که شما از کار و زندگی بمانید و توان حرکتی شما را با محدودیت مواجه کند آنوقت چه می کنید؟
در این صورت شاید باید ابتدا به چند پرسش اساسی پاسخ داده شود تا بتوانیم برای مشکل ورم پا راه حلی و درمانی مناسب و کارآمد پیدا کنیم.
علت ورم پا
ورم پا بی هیچ دلیل مشخصی پس از نشستن یا ایستادن طولانی یا پوشیدن جوراب تنگ می تواند بروز کند. اگر اینطور باشد ظرف مدت کوتاهی برطرف می شود. در غیر اینصورت ورم پا عمدتا بادو مکانیسم اساسی در پاها یعنی تجمع مایعات و یا التهاب بوجود می آید.
1) نارسایی حاد و مزمن کلیوی
افراد با نارسایی کلیوی توانایی دفع سدیم و مایعات را به درجاتی از دست می دهند. این امر باعث می شود رگها تحت فشار مضاعف قرار گیرند و نشت مایعات بدن از دیواره رگها باعث بروز ورم می شود. آسیب به بافت کلیه و از دست رفتن عملکرد واحدهای تصفیه کننده در کلیه باعث بروز سندرم نفروتیک می شود که با کاهش سطح آلبومین در خون و ورم همراه است.
2) سیروز کبدی
سیروز کبدی با اثر روی ترشح هورمونها و ترکیبات شیمیایی تنظیم کننده مایعات و کاهش ساخت پروتئین باعث نشت مایعات بدن از جدار رگها به بافتهای اطراف می شود. بعلاوه با افزایش وریدی باعث ورم پا و حفره شکمی می شود.
3) مصرف برخی داروها
ایجاد ورم از عوارض جانبی برخی داروهاست. از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را می توان نام برد. در ضمن داروهای کنترل فشارخون یا دیابت مانند داروهای مسدودکننده کانال کلسیم در فشارخونی ها یا داروهای متسع کننده عروق می توانند باعث بروز ورم شوند
4) هورمون درمانی
قرصهای حاوی استروژن باعث احتباس مایعات می شوند.
5) رژیم غذایی
مواد خوراکی سرشار از نمک و سدیم باعث ایجادورم می شوند. کمبود ویتامینهای ب1،ب6و ب 5 و سوء تغذیه ناشی از کمبود پروتئین در خون هم می تواند منجر به ورم پا شود.
6) لخته خون در رگهای عمقیDVT
لخته خون در رگهای عمقیDVT و لخته در عروق سطحی ترومبوفلبیت هر گونه انسداد در مسیر عروق می تواند باعث بروز ورم شود.
7) نارسایی قلبی
اگر قلب نتواند به خوبی خون را پمپ کند، باعث بروز ورم در پاها می شود.
8) ادم لنفاوی
هر گونه آسیب وارده بر عروق لنفاوی مانند جراحی، عفونت ، یا تومور امکان دارد باعث ازدست رفتن عملکرد سیستم لنفاوی و برداشت مایعات اضافی شود که در نتیجه ورم ایجاد کند.
9)واریس و نارسایی وریدی مزمن
در واریس، وریدها نمی توانند به خوبی خون را به سمت قلب برگردانند . خون در وریدها تجمع می کند و به مرور نشت مایعات از وریدها پیش میآید. در نهایت ورم و بادکردن پاها رخ می دهد.
همیشه علت ورم پا جمع شدن آب در پاها نیست گاهی در واقع ورم نوعی واکنش التهابی نسبت به درد و تغییرات شیمیایی و فیزیکی بافتهای بدن است. التهاب می تواند نشانه واکنش مناسب بدن به جراحات باشد یا در نتیجه برخی بیماریهای ایمنی بوجود بیاید. آنچه مسلم است التهاب با درد اغلب همراه می شود .
از جمله عوامل ایجاد کننده ورم پا و مچ پا همراه با درد می توان موارد زیر را نام برد.
- پارگی تاندون پاشنه
- آرتریت روماتوئید
- آسیب وارده به لیگمانهای زانو
- شکستگی، پیچ خوردگی و در رفتگی قوزک پا
- سلولیتیس (نوعی عفونت پوستی)
- نقرس ( تجمع اسید اوریک )
- عفونت یا زخم در پاها
- استئو آرتریت ( درگیری مفاصل)
علت ورم پا در بیماران دیابتی
علت ورم پا در دیابتی ها ممکن است برخی داروهای مختص دیابتی ها باشد. در هر حال قطع خودسرانه مصرف دارو ها توصیه نمی شود. افزون بر این مورد دیابت به واسطه به دنبال داشتن سه عارضه می تواند باعث ایجاد ورم پا در مبتلایان شود.
- بیماری قلب وعروق
- نارسایی حاد کلیوی
- نارسایی کبدی
در بیماران دیابتی کم کردن نمک ، ورزش و کاهش وزن متعادل می تواند به کاهش میزان ورم کمک کند.
پوشیدن جوراب واریس در بیماران دیابتی به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک و بررسی دقیق عروق پا توصیه نمیشود در برخی موارد می تواند استفاده از جوراب مشکل زا باشد.
مطلب مرتبط: همه چیز درباره جوراب واریس+قیمت
ورم پا در سالمندان
در دوران سالمندی سیستم گردش خون همچون دیگر ارگانها در بدن تا حدودی عملکرد خود را ازدست می دهد و دیگر کارایی قبل را نخواهد داشت. افزون بر روند پیری طبیعی، سلامندی اغلب با مشکلاتی همراه می شود که خود علتی برای بروز ورم هستند. اختلال در کلیه ها یا مشکلات قلبی همراه با سالمندی می تواند به این مسئله دامن زده و باعث بروز ورم در پا شود. ورم پا به خاطر محدودیت حرکت در سالمندی هم بوجود می آید. بعلاوه آرتروز و دیگر مشکلات التهابی هم احتمال بروز ورم پا را تشدید می کند. جا دارد یادآوری کنیم که یکی از علل واریس و مشکلات همراه با آن از جمله ورم پا بالارفتن سن است.
درمان ورم پا
برای درمان ورم ، ابتدا بایستی علت بادکردن پا مشخص شود. برای مثال، ورمی که در نتیجه حساسیت یا آلرژی بوجود آمده با داروهای ضد حساسیت می تواند درمان شود. اگر ورم در نتیجه انسداد در مسیر حرکت مایعات در بدن بوجود بیاید. رفع انسداد می تواند به حل مشکل ورم کمک کند. برای مثال اگر لخته خون مانع جریان خون طبیعی در پا شده است. دریافت داروهای رقیق کننده خون و حل شدن لخته به برطرف شدن ورم پا کمک می کند. یا اگر توموری باعث انسداد مسیر خون یا لنف شده با برداشت یا کوچک کردن تومور از طریق جراحی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی می توان ورم را کاهش داد. اگر ورم پا در اثر مشکل احتقانی قلب یا بیماری کبدی بوجود آمده باشد ممکن است با داروهای دیورتیک مانند فروزماید (لازیکس) درمان شود البته بایستی این داروها طبق تجویز پزشک استفاده شود و از مصرف خودسرانه آنها اجتناب کنید. این داروها با افزایش میزان دفع ادرار به کاهش ورم کمک می کنند. کاهش میزان مصرف سدیم نیز به کاهش ورم پا کمک می کند.
راههایی که می توانید برای کاهش مقدار سدیم دریافتی در پیش بگیرید :
1. کم کردن مقدار نمک در زمان طبخ غذا
2. حذف نمکدان از سر سفره
3. کم مصرف کردن انواع ترشی و شورها همراه با غذا
4. کاهش خرید و مصرف چیپس، پفک، بیسکویتهای نمکی،چوب شور
5. کاهش مصرف گوشت قرمز و آجیل و تخمه بوداده و شور
6. کاهش مصرف غذای رستورانی و غذاهای آماده و کنسروی، گوشتهای فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس.
درمان ورم پا و رفع آن با بکارگیری چند توصیه ساده مثل بالا نگه داشتن پا در زمان استراحت و…در بسیاری از افراد موثر واقع می شود.
درمان ورم پا در بارداری
ورم خفیف در بارداری کاملا طبیعی است و به دلیل افزایش 50 درصدی حجم خون و مایعات در بدن مادر بوجود می آید. از سوی دیگر تغییرات هورمونی این دوران باعث احتباس مایعات در بدن می شود. در حالت درازکش به ورید اصلی در ناحیه شکم فشار وارد می آید و باعث مسدود شدن جریان خون در ورید ناحیه ران شده و با ورم پا همراه میشود. اما ورم شدید می تواند به دلیل عارضه ترومبوز وریدی در رگهای عمقی یا پره اکلامسی بروز کند که هر دو مورد از عوارض بارداری بوده و نیاز به رسیدگی دارد. اکلامسی در واقع عارضه ای منتج از پرفشاری خون در بارداری است.
به زنان باردار توصیه می شود با رعایت نکاتی از بروز و تشدید ورم بارداری پیشگیری به عمل آورند.
1) پوشیدن جوراب واریس مناسب بارداری: خیلی از خانمها در بادراری دچار واریس می شوند. واریس بارداری در نتیجه تغییرات فیزیولوژیک بوجود می آید. پوشیدن جوراب واریس می تواند به خانمها در کاهش درد و ورم ناشی از واریس کمک کند.
2) وزن گیری مناسب در بارداری: بهتر است با پزشک خود در خصوص مقدار مناسب وزن گیری در دوره های مختلف بارداری صحبت کنید و از او راهنمایی بخواهید.
3) برنامه ورزشی و پباده روی: داشتن پیاده روی به کم شدن میزان ورم کمک می کند حداق روزی 45 دقیقه راه بروید.
4) پوشیدن کفش مناسب: کفش پاشنه دار با پاشنه بالای سه سانتی متر به هیچ عنوان توصیه نمی شود. این کفشها علاوه بر فشار مضاعف بر ستون فقرات باعث بروز ورم هم می شوند.
5) کم کردن مصرف نمک: حذف اقلام خوراکی شور و کاهش دریافت سدیم توصیه خوبی به زنان باردار است.
6) نوشیدن آب به اندازه کافی: برخی به اشتباه فکر می کنند آب ورم می آورد بایستی به اندازه کافی آب بنوشید و احساس تشنگی نداشته باشید.
اگر در دوران بارداری یا هفته های اول پس از زایمان پایتان ورم کرد و هر کدام از این علایم را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید
- پای سنگین و دردناک ( وجود درد و هر گونه تورم را باید جدی گرفت)
- قرمزی و گرمی یک بخش از پا در قسمت ساق یا ران پا
- تغییر رنگ پوست در یک پا ( رنگ پوست ممکن است آبی یا رنگ پریده شود )
ورم پا به هر دلیلی که ایجاد شود نیاز به به رسیدگی دارد. افزایش میزان ورم با محدودیت حرکتی و مشکلات دیگر همراه خواهد بود. قبل از آنکه این عارضه به حالت مزمن در آید نیاز به توجه و مراجعه به پزشک می باشد.
کلینیک درمان واریس
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
