تشخیص واریس با روش‌های به روز و دقیق

تشخیص دقیق و به‌موقع واریس، بی شک اولین مرحله برای موفقیت در درمان واریس است. پزشکان قبل از اقدام به درمان واریس، از روش‌های مختلف برای تشخیص واریس مانند سونوگرافی داپلر وریدی، سونوگرافی داپلکس، ونوگرافی و پلتیسموگرافی برای ارزیابی وضعیت وریدی استفاده می‌کنند.

تشخیص واریس قبل از درمان واریس به‌منظور شناسایی علت اولیه واریس، رفلاکس و پراکندگی رگ‌های گرفتار واریس است. در صورت عدم تشخیص درگیری وریدهای عمقی یا رگ‌های پرفوران اصلی، برگشت و عود مجدد بیماری واریس بعد از درمان دور از انتظار نیست.

خوشبختانه امروزه اغلب افراد از علائم واریس تا حدودی اطلاع دارند و با دیدن این علائم به فکر مراجعه به پزشک می‌افتند. اما تشخیص اینکه آیا این علائم به دلیل واریس به وجود آمده یا دلایل دیگری دارد به عهده متخصص واریس است.

همچنین تشخیص شدت آسیب به عروق و گسترش این آسیب در رسیدن به نتایج ماندگار و دائمی تأثیر دارد. همه این سؤالات را پزشک باتجربه و به‌کارگیری روش‌های مختلف تشخیص واریس در بیماران مختلف پاسخ می‌دهد و سپس روش درمانی متناسب با شرایط بیمار را توصیه می‌نماید.

بررسی سوابق بیمار توسط متخصص واریس

پزشک برای بررسی شدت واریس و ریشه‌یابی علت آن لازم است در جریان روند بیماری قرار گیرد. معمولاً سؤالاتی از قبیل زمان بروز علائم، شدت علائم و تکرار آن، سابقه بیماری واریس در اقوام درجه یک، سابقه ترومبوز DVT در بیمار و خانواده او موردتوجه قرار می‌گیرد.

معاینات بالینی رگ‌های واریسی

اغلب بیماران رگ‌های واضح یا نشانه‌هایی که از واریس روی پاها پدیدار است را به پزشک نشان می‌دهند. پزشک نیز در معاینات بالینی تغییرات رنگ پوست، ورم وجود زخم واریس و دیگر نشانه‌ها را به‌دقت ارزیابی می‌کند.

سپس باتوجه‌به محل رویت رگ‌ها و شدت علائم واریس از روش‌های مختلف تشخیصی برای پی بردن به میزان گستردگی آسیب به وریدها و انتخاب روش مناسب برای درمان واریس استفاده می‌شود.

روش‌های تشخیص واریس

برای تشخیص واریس و دیگر انواع نارسایی وریدی عمدتاً از سونوگرافی داپلر وریدی، سونوگرافی داپلکس، آزمایش ترندلنبرگ، ونوگرافی و پلتیسموگرافی استفاده می‌شود. سپس باتوجه‌به تشخیص قطعی بهترین روش درمانی پیشنهاد می‌شود.

سونوگرافی داپلر چیست؟

سونوگرافی داپلر از امواج صوتی برای تصویربرداری رگ‌های بدن استفاده می‌کند. این روش درد و عوارض جانبی ندارد. سونوگرافی بسته به تکنیک استفاده‌های متفاوتی دارد.

چه مواردی را با سونوگرافی داپلر رنگی وریدی در پاها می‌توان تشخیص داد؟

• تشخیص وجود لخته خون در پا
• تشخیص علت تورم مداوم: در بیماران مبتلا به واریس معمولاً از سونوگرافی داپلر رنگی وریدی به‌منظور شناسایی دریچه‌های معیوب و نحوه جریان خون استفاده می‌شود.
• در زمان درمان واریس پا نیز از سونوگرافی برای هدایت سوزن و کاتتر مخصوص در درون رگ استفاده می‌شود تا از عوارضی همچون آسیب احتمالی به عصب یا شریان مجاور جلوگیری شود.
• باریک شدن رگ‌ها
• وجود تومور یا بدفرمی‌های مادرزادی وریدی
• نبود یا کاهش جریان خون به بافت‌ها
• جریان خون بیش از حد طبیعی به بافت‌ها که می‌تواند نشانه عفونت باشد.

 آمادگی قبل از سونوگرافی واریس پا

• در اغلب موارد نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد. بهتر است زیورآلات همراه نداشته باشید و لباس راحت و گشاد بپوشید.
• در برخی مراکز از شما خواسته می‌شود لباس‌های خود را درآورده و لباس مخصوص بیمار را به تن کنید.

در کلینیک درمان واریس در جلسه اول ویزیت در صورت احساس نیاز، سونوگرافی داپلر رنگی وریدی انجام می‌شود تا تشخیص دقیق به عمل آید.

تشخیص واریس با سونوگرافی داپلکس

سونوگرافی داپلکس موقعی است که از مجموع سونوگرافی ساده و داپلر استفاده می‌شود.

مزایا و خطرات سونوگرافی واریس پا

• بزرگ‌ترین خوبی این روش غیرتهاجمی بودن است.
• معمولاً در حالت ایستاده برای تشخیص واریس و دیگر نارسایی‌های وریدی در پا انجام می‌شود و برای افرادی که ایستادن سخت است این مسئله ممکن است اذیت‌کننده باشد.
• از اشعه در سونوگرافی استفاده نمی‌شود و عوارض جانبی ندارد.
• این روش در مقایسه با روش‌های تشخیصی دیگر بسیار ارزان و در دسترس می‌باشد.
• با این روش بافت‌های نرم هم قابل بررسی هستند درحالی‌که با اشعه ایکس نمی‌توان بافت نرم را ارزیابی کرد.
• در این روش جریان خون در رگ و وجود لخته به‌وضوح قابل تشخیص است که این امر می‌تواند به اقدامات به‌موقع و جلوگیری از حرکت لخته به سمت ریه‌ها کمک کند.
• تاکنون خطر و اثر منفی برای سونوگرافی گزارش نشده است.

ونوگرافی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

ونوگرافی به معنی تهیه عکس و فیلم از وریدها است که معادل آنژیوگرافی در شریان‌ها است. این تصویربرداری با کمک اشعه ایکس و ماده حاجب انجام می‌شود.

*توجه: در صورت بارداری و مصرف هر نوع دارو، داشتن بیماری یا شرایط خاص و سابقه حساسیت یا آلرژی بایستی این موارد را به اطلاع پزشک خود برسانید.

در جریان ونوگرافی ابتدا از کشاله ران یا پشت زانو بی‌حسی موضعی داده شده و آنژیوکت مخصوصی درون ورید (سیاهرگ) قرار می‌گیرد. سپس ماده حاجب به درون رگ تزریق و عکس و فیلم گرفته می‌شود به این طریق اشکالات درون سیاهرگ‌ها مانند تنگی، انسداد ناشی از لخته خون و یا عوامل فشاری دیگر و یا گشادی غیرعادی به‌خوبی تشخیص داده می‌شود.

این روش تشخیص واریس در بیمارستان و در بخش کاتتریسم قلب و عروق انجام می‌پذیرد. بیمار لازم است شش ساعت در بیمارستان بستری باشد.

ونوگرافی برای کدام بیماران لازم است؟

ونوگرافی برای بیماران با شرایط ذیل گزینه تشخیصی مناسبی است.

• بیماران دچار تورم و درد واریس شدید و یا زخم
• بیماران با مشکلات شدید وریدی و احتمالاً سابقه‌ای از لخته شدن خون در پا در گذشته

انجام ونوگرافی در مواردی که معاینه و سونوگرافی برای تشخیص واریس کافی نبوده و نیاز به اطلاعات دقیق‌تر از جزئیات بیماری ورید باشد انجام می‌گیرد.

عکس‌های بیمارانی که نیاز به ونوگرافی داشته‌اند در ادامه آمده است:

تشخیص واریس با پلتیسموگرافی

روشی برای بررسی تغییرات حجم ارگان‌ها است که معمولاً به طور غیرمستقیم نشانگر میزان تغییر حجم خون بافتی است یک آزمایش پلتیسموگرام نرمال در پا یعنی خون با سرعت مناسب وارد و خارج می‌شود و تنگی عروقی وجود ندارد.

اکنون باتوجه‌به استفاده از روش‌های ساده‌تر مانند سونوگرافی کالر داپلر رنگی جایگاه استفاده از پلتیسموگرافی بسیار کمتر شده است و در موارد خاص مانند بررسی عملکرد پمپ عضلانی ساق پا در جلو راندن خون استفاده می‌شود.

البته نوع خاصی از دستگاه پلتیسموگرام در ریه و برای تعیین سلامت راه‌های هوایی بکار می‌رود.

تست ترندلنبرگ

سیاهرگ‌های پا مسئول برگرداندن خون به قلب هستند در مسیر این سیاهرگ‌ها دریچه‌های یک‌طرفه‌ای وجود دارند که در مسیر پا به سمت قلب عمل می‌کنند و مانع برگشت دوباره خون سیاهرگی می‌شوند.

اگر این دریچه‌ها خوب کار نکنند خون به سمت پا برگشت کرده و به‌مرور فرد دچار ورم پا، درد ساق پا و واریس پا می‌شود.

سابقاً برای بررسی سلامت عملکرد این دریچه‌ها در معاینه بالینی توسط پزشک تست ترندلنبورگ انجام می‌شد و تا حدی می‌توانست عملکرد دریچه سیاهرگ‌های عمقی و سطحی را مورد ارزیابی قرار دهد ولی امروزه به‌واسطه استفاده از سونوگرافی دیگر نیازی به انجام این تست نیست.