لخته خون در رگهای عمقی (بیماری DVT چیست)

بیماری DVT (لخته شدن خون در وریدهای عمقی) و آمبولی ریه از مهمترین مشکلات عروقی و از علل شایع مرگ و میر محسوب میشود.

از نظر آماری یک نفر درهر ١٠٠٠ بزرگسال به دی وی تی مبتلا می‌شوند.این رقم با در نظر گرفتن کل جمعیت عدد بسیار بالایی است. شیوع این بیماری در بیماران بستری در بیمارستان  بسیار بالاتر است.

آگاهی جامعه ازبیماری و روشهای پیشگیری از آن می‌تواند به میزان قابل ملاحظه ای از ابتلا ‌‌به این بیماری خطرناک کم کند.

dvt چیست؟

لخته شدن خون در رگهای عمقی اصلی را اصطلاحا ترومبوز ورید عمقی یا یا به اختصارDVT می‌گویند. وقتی توده ای از خون در یکجا گیر کند، کم کم از حالت مایع به جامد تبدیل و لخته بوجود می آید. لخته ورید عمقی معمولا در وریدهای ساق و ران  تشکیل می‌شود ولی هر جای دیگربدن  مانند وریدهای شکم و مغز هم ممکن است دچار لخته شود.

تاریخچه DVT

در تاریخچه پزشکی اولین بیمار شناخته شده دی وی تی به تاریخ ۱۲۷۶ میلادی برمیگردد، رائول پینه دوز جوانی‌که دچار لخته  و تورم شدید در یک پا میشود.شدت تورم و درد بحدی بود که رائول را از فعالیت روزانه و کار باز میدارد.

آنموقع درمان شناخته شده ای برای بیماری وجود نداشت و رائول ماهها در مقبره king louis  بست می‌نشیند تا با استفاده از قدرت مذهبی این مقبره بهبود یابد ولی بعد از اینکه قوزک پایش دچار زخم می‌شود بناجار مقبره را ترک میکند.

علائم DVT

۴ مورد مهم از علایم DVT در پا را بخاطر بسپارید.

• درد پا:

معمولا از پشت ساق شروع می‌شود. بیماران معمول درد ناحیه ساق پا را به صورت گرفتگی عضله ساق پا توصیف می‌کنند.

• تورم:

از مچ پا شروع و به بالاتر سرایت می‌کند و معمولا در یک پا مشاهده می‌شود.

• قرمزی و تغییر رنگ پوست 
•  احساس گرمی در پای مبتلا

تب خفیف، بی حالی ، خستگی، بی اشتهایی و ضعف از علائم عمومی دیگر بیماری هستند.

اطلاع از علائم DVT می تواند کمکی برای نجات یک زندگی باشد. وجود نشانه ها بایستی جدی قلمداد شود و هر چه زودتر برای معالجه اقدام صورت گیرد.

در ویدیو زیر علایم بیماری dvt را بیان می‌کنیم:

علل بروز DVT

دلایل مختلفی باعث ایجاد لخته در پا می شوند. این اختلال در برخی افراد زمینه ارثی دارد. بعلاوه احتمال بروز لخته خون در شرایط خاص مثل بستری شدن طولانی مدت و بی تحرکی، سابقه قبلی ابتلا به DVT، ابتلا به برخی انواع سرطان و نیز داشتن رگهای واریس  بیشتر می شود.

همچنین بعد از عمل‌های جراحی بخصوص عمل تعویض مفصل زانو و لگن خطر DVT  افزایش می یابد.

در افراد چاق، خانمهای باردار ، سالمندان و مبتلایان به بیماری قلبی و خانمهایی که از قرص پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند همیشه نگرانی از بروز لخته در عروق عمقی وجود دارد.

تشخیص dvt

تشخیص لخته با روشهای تشخیصی و آزمایش خون انجام می شود .

وقتی پزشک مشکوک به لخته است معمولا از سونوگرافی کالر داپلر وریدی برای بررسی  احتمال DVT استفاده می کند. در ضمن ونوگرافی هم روشی دیگر برای تعیین وجود یا نبود لخته است در ونوگرافی ماده حاجب تزریق می شود.

از تست های آزمایشگاهی متداول در تشخیص لخته تست D-dimer  است. این تست بصورت اورژانسی انجام شده و نتیجه آن در دو ساعت مشخص می‌شود.

عوارض و خطرات بیماری دی وی تی

آمبولی ریه خطر بزرگ و حادی که بیمار مبتلا به dvt را تهدید می‌کند.

آمبولی ریه چیست؟

به کنده شدن لخته از رگهای پا و حرکت آن به سمت بالاو گیر کردن آن  در عروق ریه اصطلاحا آمبولی ریه گفته می‌شود. به همین دلیل تشخیص بموقع و درمانDVT اهمیت حیاتی دارد. از بیمار و همراهان خواسته می‌شود در صورت بروز هر گونه تغییر در حال عمومی بیمار، پزشک را مطلع کنند. علائمی که هشداری برای بروز آمبولی است عبارتند از:

۱- تنگی نفس که ممکن است ناگهانی و یا تدریجی عارض شود.
۲-درد قفسه سینه
۳- ضعف و تعریق شدید
۴- خلط خونی

اگر این علائم در بیمار مبتلا به DVT مشاهده شد بایستی زودتر به مرکز درمانی مراجعه کند .

بیماری dvt  پا در دراز مدت: سندرم پس از لخته یا PTS

مریم ۳۴ ساله که ۲۷روز پس از زایمان دچار لخته عمقی پای چپ می‌شود. با تشخیص dvt مدت ۱۰ روز در بیمارستان بستری می‌گردد. این عکس برای دوسال بعد از آن اتفاق است که پای بیمار همچنان تورم دارد. با فعالیت کمی دچار خستگی و درد می‌شود و مچ پا تغییر رنگ پیدا کرده است.

به این مجموعه علایم که در موارد شدید زخم اطراف قوزک هم اضافه میشود سندرم پس از لخته یا PTS گفته می‌شود. درمان pts باز کردن رگ لخته شده توسط بالون و استفاده از استنت است.

پروفیلاکسی dvt چیست؟

پروفیلاکسی همان پیشگیری از DVT است.  افرادی که در معرض خطر لخته هستند بایستی این توصیه ها را اجرا کنند.

• مصرف مایعات کافی
• فعالیت بدنی متناسب با سن و شرایط عمومی
• استفاده از داروهای ضد انعقاد درموارد ضروری به تجویز پزشک
• استفاده از جوراب واریس با صلاحدید پزشک
• تحرک کافی در سفر طولانی
• عدم مصرف خود سرانه دارو مخصوصا داروهای پیشگیری از بارداری

درمان dvt چیست؟

طول درمان بیماری دی وی تی

حداقل زمان درمان دی وی تی سه ماه است. درمواردی  نیاز به درمان طولانی تر است.

 درمان  dvt با دارو

مهمترین روش درمانی dvt استفاده از داروهای ضد انعقادی است. داروهای تزریقی شامل هپارین و انوکساپارین و داروی خوراکی وارفارین و دسته دارویی NOACهستند.

مهمترین عارضه جانبی این داروها خونریزی است که بیمار به محض مشاهده علایمی مانند کبودی پوست، خونریزی غیر عادی و مشابه آن بایستی هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کند.

داروهای ضد انعقاد بایستی بموقع و مرتب مصرف شوند و نباید خودسرانه قطع شوند یا دارو را تغییر داد. هر گونه تغییر در برنامه دارویی نیاز به مشورت با دکتر دارد.

درمان dvt پا به روش ترومبولیز موضعی CDT

در صورتی که DVT  شدید و وسیع باشد پزشک ممکن است برای تسریع در روند بهبودی، داروی لیز کننده یا حل کننده لخته را بصورت تزریقی و از طریق کاتتر های مخصوص وارد لخته کند به این نوع درمان CDT گفته می شود.عمل CDT بهتر است  در ۲ هفته اول پس از شروع لخته انجام شود ولی ممکن است تا ۲۱ روز پس از آن هم سودمند باشد.

استنت گذاری برای باز کردن مسیر رگ لخته شده در مرحله حاد بیماری به تشخیص پزشک انجام می‌گیرد و به بهبود بیشتر بیمار کمک می کند. عمل استنت گذاری وریدی ممکن است بلافاصله پس از تزریقات اولیه انجام شود ولی اگر در این مرحله انجام نشود بهترین زمان  ۶ ماه  بعد است.

فعالیت بدنی و ورزش در  بیمار مبتلا به DVT 

سابقا پزشکان  با نگرانی از احتمال کنده شدن لخته  چندین روز به بیمار  توصیه  استراحت مطلق میکردند.

امروزه تحقیقات نشان داده که راه افتادن بیمار باعث آمبولی نمیشود و بهتر است در اولین زمان ممکن فعالیت روزمره و بخصوص پیاده روی شروع شود.

البته در روزهای اول معمولا بیماران درد دارند و همین موضوع امکان فعالیت را سلب می کند.

مصرف داروی مسکن می تواند با کاهش درد امکان فعالیت معمول روزانه  را فراهم کند.

ورزش  و فعالیت بدنی سنگین تا ۳ ماه پس از لخته ممنوع است.

جوراب واریس بعد از DVT

در روزهای اول پس از DVT معمولا درد در حدی شدید است که بیمار قادر به پوشیدن جوراب نیست .بعد از آن در صورت وجود تورم در پا پوشیدن جوراب شدت علائم را کم می کند.

درمان رگهای واریسی بعد از DVT

امکان ایجاد رگهای واریسی بعد از dvt وجود دارد. پوشیدن جوراب واریس ممکن است مفید باشد. واریسهای بعداز dvt نیاز به معاینه دقیق دارد اگر بعلت تخریب کامل رگهای عمقی این واریسها تنها راه برگشت خون باشند درمان انها به صلاح نیست.

کرونا و لخته شدن خون

از شروع بیماری کرونا حدود یکسال می گذرد و از همان اوایل اپیدمی ، این فرض مطرح شد که کرونا می تواند باعث لخته خون شود.

از عوارض مهم کووید ۱۹ افزایش انعقاد پذیری خون است یعنی احتمال ایجاد لخته در بیماران مبتلا به کرونا بیشتر می شود. به همین خاطر در موارد خفیف بیماری توصیه به مصرف بیشتر مایعات و تحرک مناسب در حد پیاده روی روزانه است و در همین حد هم برای پیشگیری کفایت می کند . در موارد شدید تر بیماری کووید ۱۹ و یا وجود بیماریهای زمینه ای دیگر در فرد مبتلا ، پزشک معالج ممکن است از داروهای ضد لخته مثل آمپول زیر جلدی کلگزان استفاده کند. لازم است تجویز پزشک به طور دقیق عمل شود و گاهی ممکن است به تشخیص پزشک این تجویز هفته ها ادامه یابد.