لخته خون در رگهای عمقی (بیماری DVT)

درد ناگهانی در ساق پا که با گذشت زمان نه تنها برطرف نشود بلکه کم کم ورم پا نیز به آن اضافه شود می تواند زنگ خطری برای بروز لخته  خون در رگ های عمقی (deep vein thrombosis ) باشد که به اختصار بیماری DVT گفته می شود.

بیماری DVT عارضه ای بسیار جدی است که باید سریعا به پزشک مراجعه شود و اغلب در وریدهای عمقی ساق پا بروز می کند.

بدنبال شکل گیری لخته در ورید ساق پا ممکن است در وریدهای ران و لگن هم لخته تشکیل شود و در نهایت باعث انسداد در مسیر جریان خون گردد. لخته یا ترومبوز خون در ورید های عمقی ساق موجب تورم و درد ساق پا ساق می شود که در لمس متوجه گرم بودن عضلات پشت ساق می شویم. لخته میتواند در وریدهای دست، شکم و یا هر جای دیگر بدن هم ایجاد شود .

نشانه های وجود لخته خون در رگها چیست؟

به نطر میرسد اطلاع از علائم وجود  لخته می تواند کمکی برای نجات یک زندگی باشد. وجود نشانه ها بایستی جدی قلمداد شود و هر چه زودتر برای معالجه اقدام شود.

خطر وجود لخته خون در رگهای عمقی را جدی بگیریم

از خطرات جدی و اورژانسی تشکیل لخته در وریدهای عمقی(ترومبوز)، احتمال حرکت لخته همراه با جریان خون به سمت قلب و پس از آن به ریه و ایجاد بیماری خطرناکی بنام آمبولی ریه است. لذا تشخیص و درمان بموقع در بیماری DVT اهمیت حیاتی دارد .
بیماری که دچار بیماری DVT یا ترومبوز شده است در صورت مشاهده علائم ذیل بایستی سریعا پزشک خود را در جریان بگذارد:
1- تنگی نفس که ممکن است ناگهانی و یا تدریجی عارض شود.
2-درد سینه
3- ضعف و تعریق شدید
4- خلط خونی

این علائم هشدار دهنده خطر آمبولی ریه هستند و نیاز به بررسی دقیق دارند.

از عوارض و خطرات درازمدت و مزمن بیماری DVT می توان به تورم، درد واریس و تغییر رنگ پوست به رنگ قهوه ای تیره و نهایتا ایجاد زخمهای پوستی اشاره کرد که به علت وجود اختلال در مسیر عبور خون و اختلال در عملکرد ورید ها پیش می آید. به این مجموعه علائم سندرم پس از لخته یا PTS می گویند.

در چه مواردی از DVT  نیاز به بستری شدن در بیمارستان است؟

در موارد تورم شدید و یا علائم مشکوک به آمبولی ریه (تنگی نفس – افت فشار خون و …) برای درمان DVT بستری در بیمارستان ضرورت دارد.

دراین موارد نیاز به انجام اقداماتی مهم مانند تزریق داروهای از بین برنده لخته، تعبیه فیلترهای داخل وریدی برای محافظت ریه ها و در نهایت آنژیو پلاستی ورید برای باز کردن مسیر بازگشت خون می باشد.

در مورد بیماران جوان که دوره بیماری سپری شده باشد و لخته خون در پا از گستردگی وسیع توام با درد و تورم شدید برخوردار است، پیشنهاد می شود درمان DVT با استفاده از کاتترهای مخصوص از طریق ورید پشت زانو اقدام به تزریق داروهای از بین برنده لخته  rt pa شود.

یکی از مهمترین عوارض احتمالی ترومبوز سیاهرگی عمقی، آمبولی ریوی است که به علت انتقال لخته خونی به دستگاه گردش خون ریوی ایجاد می‌گردد. پیشگیری از آمبولی ریه مهمترین دلیل جهت درمان بیماران مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی است، چون ترومبوز در مراحل اولیه ممکن است سست و شکننده بوده و به خوبی به دیواره عروق متصل نباشد.آمبولی ریوی ممکن است منجربه مرگ بیمار گردد. از علایم آمبولی ریه، کوتاه شدن تنفس و درد قفسه سینه‌است که با تنفس عمیق شدت درد افزایش می‌یابد.

سندرم پس از لخته PTS چیست؟

از دیگر عوارض دیر رس و ثانویه به DVT می توان به سندرم پس از لخته یا PTS اشاره کرد. در برخی بیماران پاها به صورت متورم و دردناک باقی می مانند. پوست در قسمت ساق پا نازک شده و در ناحیه نزدیک قوزک تغییر رنگ در پوست بوجود می آید. در مراحل پیشرفته و بدون پیگیری حتی ممکن است زخم ایجاد شود .

دکتر اقدسی برای نخستین بار در ایران در سال 1390 جهت رفع این موارد و پیشگیری از بروز زخم و محدودیتهای متعاقب بروز زخم برای بیماران اقدام به باز کردن مسیر رگ لخته شده بوسیله بالون و استنت نمودند. این روش درمانی در حال حاضر به تدریج در ایران متداول گردیده است و  در بعضی از بیمارستانهای بزرگ از جمله بیمارستان شهید رجایی، بیمارستان قلب تهران و بیمارستان سینا نیز انجام می شود.

افراد در معرض خطر تشکیل لخته خون در رگهای عمقی

لخته خون غیر طبیعی به دلایل مختلفی در افراد مستعد می تواند بروز کند. این اختلال در برخی خانواده ها زمینه ارثی دارد. علاوه بر این ، برخی از عوامل همچون بستری بودن طولانی مدت و بی تحرکی، سابقه قبلی ابتلا به DVT، ابتلا به برخی انواع سرطان و نیز داشتن رگهای واریس احتمال بروز لخته خون را افزایش می دهد.
خطر بروز بیماری DVT پس از عملهای جراحی به ویژه در صورتیکه جراحی لگن و زانو انجام شود و نیز در سفرهای هوایی با طول مدت پرواز بیش از 4 ساعت بالا می رود همچنین افراد چاق، زنان باردار، افراد مسن و مبتلایان به بیماری قلبی و خانمهایی که از قرص پیشگیری از بارداری استفاده می کنند از جمله گروههای در معرض خطر برای تشکیل لخته در پا هستند.

پیشگیری از بروز بیماری DVT

پرسش از دکتر تماس با ما

برای اینکه گرفتار عارضه لخته خون در رگهای عمقی نشوید در صورتی که شرایطی همچون موارد اشاره شده در ذیل برای خودتان یا عزیزانتان پیش بیاید از پزشکتان در خصوص احتمال بروز لخته و انجام اقدامات مناسب بمنظور پیشگیری حتما راهنمایی بخواهید. در این شرایط معمولا خطر بروز لخته بالا می رود و لازم است برای پیشگیری فرد در معرض خطر و اطرافیان وی اطلاعات کافی داشته باشند.

1. در موارد ضربه یا ترومای شدید مانند تصادف شدید
2. استراحت مطلق، بستری طولانی مدت وبی حرکتی طولانی مانند شکستگی و دررفتگی یا بیماری
3. بعد از مصرف قرصهای پیشگیری از بارداری (حتی اگر برای یک دوره باشد).
4. در دوره باردای (قبل از اقدام به بارداری، در موارد توصیه به استراحت ، تا یکماه پس از زایمان عادی یا سزارین)
5. مسافرت طولانی خصوصا سفر هوایی بیش از 4 ساعت
6. عدم درمان به موقع واریس

تشخیص و درمان لخته خون در رگهای عمقی پا

برای رسیدن به تشخیص  قطعی و اعمال تمهیدات درمانی، معاینات بالینی به تنهایی کافی نیست . رایجترین روش تشخیصی در مورد لخته خون در پا سونوگرافی داپلر رنگی است که بایستی توسط فرد آموزش دیده و ماهر صورت پذیرد.
بسته به وضعیت عمومی بیمار ممکن است درمان سرپایی بوده و یا در برخی موارد نیاز به بستری در بیمارستان باشد. درمان شامل داروهای تزریقی و خوراکی، پوشیدن جوراب طبی و راه افتادن و پیاده روی زود هنگام طبق نظر پزشک است . در زمان استراحت بایستی پای بیمار بالاتر از سطح بدن قرار گیرد و در موارد پیشرفته بیماری از روشهای درمانی پیچیده تر استفاده می شود.

درمان دارویی بیماری DVT

داروهای ضد لخته اساس درمان در بیماری DVT را تشکیل می دهد. داروهای تزریقی شامل هپارین و انوکساپارین و داروی خوراکی وارفارین است.
دارو درمانی در بیماری DVT حداقل 3 تا 6 ماه طول می کشد و در مواردی ممکن است نیاز به مصرف دارو برای مدت زمان طولانی تر باشد .
مهمترین عارضه جانبی این داروها خونریزی است که بیمار به محض مشاهده علایمی مانند کبودی پوست، خونریزی غیر عادی و مشابه آن بایستی هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کند.

هشدارهای مهم برای مبتلایان به بیماری DVT

1. داروی خود را به موقع و طبق نظر پزشک میل کنید.
2. قطع مصرف دارو نباید به هیچ عنوان خودسرانه باشد و تحت هر شرایطی مقدار داروی مصرفی و قطع مصرف را بایستی پزشک تعیین کند.
3. آزمایشات درخواست شده بموقع انجام و به اطلاع پزشک برسد.
4.  به محض مشاهده  علایم مشکوک به خونریزی دارو را قطع و بلافاصله به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
5. در صورت بروز سردرد شدید غیر عادی و یا اختلال هوشیاری بیمار را به اورژانس بیمارستان انتقال دهید.
6. طبق نظر پزشک جوراب طبی مناسب را تهیه و استفاده نمایید.
7. جوراب طبی که بر اساس اندازه گیری و سایز پای بیمار تجویز میشود از مهمترین ارکان درمان است و توصیه میشود  بمدت 2 سال پوشیده شود.
8. در صورت مراجعه به مراکز درمانی حتما آنها را از مصرف دارو و مقدار ان مطلع سازید.

اعتیاد و لخته شدن خون در رگهای عمقی

متاسفانه در سال های اخیر، معتادان تزریقی بدلایل مختلف برای تزریق مواد مخدر از رگ های کشاله  ران استفاده می کنند. از جمله این دلایل عبارتند از:

1-  راحت تر بودن تزریق در محل کشاله  ران

2-   مانند دست و بازو، جای سوزن تزریق در معرض دید نمی باشد

و متاسفانه بمرور دچار عوارض ناشی از این تزریق می شوند.

یکی از عوارض شایع اینگونه تزریق، لخته شدن خون در رگ های عمقی پا می باشد. گاهی از اوقات لخته عفونی است و بسیار خطرناک است و می تواند کشنده و یا شدیدا ناتوان کننده باشد.

این بیماران بدلیل تزریق مکرر و  ایجاد لخته های مکرر، در دراز مدت دچار دردهای  شدید پا شده و امکان فعالیت نرمال از ان ها گرفته می شود و گاهی از اوقات حتی در استراحت هم آرامش ندارند و بناچار به تزریق بیشتر مواد مخدر روی می اورند. این سیکل معیوب ادامه داشته و بمرور بیشتر در این گرداب غوطه ور می شوند.

درمان عوارض دیررس بیماری DVT (پای متورم و دردناک)

پس از مداخلات اولیه پزشکی، مهمترین اقدام جهت پیشگیری و درمان عوارض بیماری DVT عبارتند از:

1.  پوشیدن جوراب طبی (کلاس 2 ) در تمام مدت روز بمدت 2 سال است.
2. نیاز به پوشیدن جوراب شبها در حین خواب و در حالت درازکش نیست.
   اگر لخته خون در رگ های ساق باشد، جوراب زیر زانو کافی است. ولی در صورت درگیری عروق ران، جوراب طبی بهتر است بلند و تا کشاله ران باشد.
3. بیمار روزانه چند بار پیاده روی کند.اکثرا با رعایت مجموعه اقدامات یاد شده، وضعیت پای بیمار بهبود خواهد یافت..
   در تعدادی از بیماران، علیرغم همه اینها ممکن است بمرور پا متورم و دردناک شود و در پائین ساق پوست نازک و تغییر رنگ در پوست ظاهر شود.

حتی در مراحل پیشرفته اطراف قوزک ممکن است زخم شود.به این وضعیت اصطلاحا سندرم پس از لخته یا PTS می گویند.

درمان PTS در واقع باز کردن مسیر رگ لخته شده بوسیله بالون و استنت است که تیر ماه سال 1390 این روش درمانی در ایران برای اولین بار توسط دکتر اقدسی با موفقیت انجام شد. از آن زمان روش درمانی مذکور به تدریج در ایران رواج یافت. در حال حاضر در بعضی از بیمارستانهای بزرگ از جمله بیمارستان شهید رجایی و بیمارستان قلب تهران و بیمارستان سینا نیز انجام می پذیرد .

همراهان گرامی

اگر در خصوص روش درمان واریس پا و هزینه درمان واریس مشورت می خواهید در قسمت پرسش و پاسخ لطفا عکس از پاها در حالت ایستاده و در نورکافی (پشت پا-جلو و کنارپا) ارسال بفرمایید